Displaying items by tag: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ PhD Μαθηματικός – Συγγραφέας – Coach Θετικής Ψυχολογίας

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ 

Αυτό το Πάσχα βρέθηκα στην Κεντρική Ασία. Και το μέρος επεφύλασσε πολλές εκπλήξεις!
Μα καλά τι σας ήρθε και πήγατε στο Ουζμπεκιστάν;
Αυτή είναι η πιο κοινή ερώτηση που κάποιος κάνει, όταν ακούει για την επίσκεψη σε τέτοιο μέρος. Απόλυτα φυσιολογική. Το ίδιο θα ρωτούσα ίσως και εγώ. Ταυτόχρονα αυτή η ερώτηση δείχνει πόσο δεν έχουμε καθόλου επαφή με αυτό το κομμάτι του κόσμου. Και γι αυτό ακριβώς αποφασίσαμε να πάμε!
Το Ουζμπεκιστάν είναι μέρος του Δρόμου του Μεταξιού. Έμποροι και καραβάνια διέσχιζαν τα μέρη από τον 2ο αιώνα προ Χριστού, συμβάλλοντας στη μετάδοση του εμπορίου αλλά και του πολιτισμού και των θρησκειών από την Ανατολή στη Δύση και ανάποδα. Αυτό σημαίνει ότι πολλές πόλεις της χώρας αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα και πλούτισαν κατά τη διάρκεια των περίπου 1500 ετών που διήρκεσε η λειτουργία αυτού του εκτενούς δικτύου διαδρομών.

Είναι μια μουσουλμανική χώρα, αλλά όχι αυστηρά θρησκευτική. Πρωτεύουσα η Τασκένδη, μια μεγαλούπολη με τεράστιους δρόμους, κληρονομιά από την πρώην Σοβιετική Ένωση και σύγχρονο μετρό.

Εμάς όμως πάντα μας ενδιαφέρουν οι άνθρωποι και ο καλύτερος ίσως τρόπος να καταλάβεις τη ζωή τους είναι να ξεκινήσεις από το παζάρι! Πρώτη στάση το Chorsu Market, ένας τεράστιος κυκλικός θόλος, όπου θα βρεις κανείς τρόφιμα (αρνί και μοσχάρι καθότι μουσουλμανική χώρα) και όλα τα παράγωγά τους

Το κομμάτι των ξηρών καρπών είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένο, γιατί ένα στάνταρντ κέρασμα σε ένα μουσουλμανικό σπίτι είναι μια ποικιλία ξηρών καρπών. Εισάγονται από το Ιράν και άλλα κράτη και κάποια παράγονται και εκεί.

Υπάρχει όμως και κάτι εντελώς ντόπιο και είναι αυτά τα λευκά “μπαλάκια” στις σακούλες, ή στους πάγκους. Είναι ένα πολύ αλμυρό αποξηραμένο γιαούρτι ή τυρί, ή όπως το ονομάσει κανείς. Μια τοπική λιχουδιά. Δεν τρωγόταν εύκολα, αλλά για τους ντόπιους ήταν λιχουδιά… Αν δεν έχεις μάθει να τρως μπουγάτσα, τρως αποξηραμένο γιαούρτι… Έχει βέβαια λιγότερες θερμίδες!

Μας αρέσει πάντα όταν πηγαίνουμε σε ένα μέρος να δοκιμάζουμε όσα τρώνε και οι ντόπιοι. Έτσι ζητήσαμε από την ξεναγό μας να κάτσουμε στα χύμα φαγάδικα έξω από την αγορά. Εκείνη εξεπλάγην.
“Δεν έχω ξανακάτσει ποτέ εδώ με τουρίστες” μας είπε. Ανησυχούν για την υγιενή.

Εμείς όμως κάτσαμε και φάγαμε και το ευχαριστηθήκαμε. Αποφύγαμε και τη διάρροια! Δεν τρελαθήκαμε για το φαγητό, αλλά νόστιμο.

Πρώτη στάση στο ταξίδι μας μετά η Chiva (Χίβα). Είναι μια πόλη στην έρημο που έχει διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό στην αρχική της κατάσταση. Στη βασική είσοδος της πόλης είχε χαμάμ, έτσι ώστε όταν ερχόντουσαν τα καραβάνια να κάνουν μπάνιο και να μην μεταφέρουν μολυσματικές ασθένειες στους κατοίκους. Στην παλιά Χίβα μένουν ακόμα περίπου 300 άτομα που είναι απόγονοι των παλιών κατοίκων και έχουν άδεια.

Η πόλη δέχεται χιλιάδες επισκέπτες τόσο ντόπιους όσο και τουρίστες για να τη θαυμάσουν ή για θρησκευτικούς λόγους. Όλοι θέλουν να φωτογραφηθούν στη Χίβα, αλλά διαφορετικές γενιές επιλέγουν διαφορετικούς τρόπους. Οι παλιοί το κάνουν όπως ήξεραν…

Και οι νεότεροι όπως ξέρουμε…

Ενώ εγώ βρήκα ακροατήριο στη Χίβα να εξηγώ τις ψυχο-λογικές θεωρίες μου….

…η Σοφία προτίμησε να αναμειχθεί με τους ντόπιους.

Τα εντυπωσιακά μπλε πλακάκια που κοσμούν τους τρούλους αλλά και τους μιναρέδες δίνουν ένα πολύ εξωτικό χαρακτήρα στην πόλη. Υπάρχει και ένας μιναρές, ο οποίος θα γινόταν ο ψηλότερος στον κόσμο, αν δεν πέθαινε αυτός που διέταξε το χτίσιμό του. Μπορεί να μην τελείωσε ποτέ, αλλά σίγουρα είναι καταπληκτικά όμορφος έστω και όσος είναι εκεί.

Είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με την τοπική πανίδα, βλέποντας το είδος της καμήλας που διέσχιζε το Δρόμο του Μεταξιού, με τις δυο καμπούρες της και το τρίχωμά της που την προστάτευε, τόσο από το κρύο αλλά και από την πολλή ζέστη που επικρατεί σε αυτά τα μέρη. Πονάει η ψυχή σου να βλέπεις ένα ζώο δεμένο με τέτοιο τρόπο και σε αυτές τις χώρες η πραγματικότητα είναι πολλές φορές πολύ σκληρή. Το ζώο ταλαιπωρείται και ο ιδιοκτήτης της που τη φροντίζει, μέσα από αυτή θρέφει την οικογένειά του, σε μια χώρα που οι πηγές εισοδήματος δεν είναι άφθονες. Δύσκολες εξισώσεις.

Επόμενος σταθμός η Μπουχάρα. Ναι, εκεί που κάνουν τα χαλιά που μάθαμε όλοι από τη Μοιραράκη. Πηγαίνοντας από τη Χίβα στη Μπουχάρα έπρεπε να διασχίσουμε την έρημο οδικώς. Σε μια από τις στάσεις μπήκαμε σε ένα καφέ της Εθνικής Οδού και αυτό είναι το εσωτερικό του.

Οι άνθρωποι βγάζουν τα παπούτσια τους και κάθονται σε αυτούς τους καναπέδες με τον σοφρά επάνω και πίνουν το τσάι τους (ο καφές είναι αγαπητό ρόφημα στην πόλη αλλά όχι τόσο στην επαρχία). Πολύ διαφορετική εικόνα από τα δικά μας αντίστοιχα καφέ στην Αθηνών-Λαμίας.
Στο κέντρο της πόλης, είναι η παλιά πόλη με τα τζαμιά και τις “Μαντράσες”. Η Μαντράσα είναι ένα Ισλαμική σχολείο που είχαν συνήθως την υποχρέωση να χτίσουν οι πλούσιοι Μουσουλμάνοι, ώστε και αυτοί που δεν είχαν τη δυνατότητα να μπορούν να μελετήσουν το Κοράνι, αλλά και γενικά τις επιστήμες. Όσο πιο πλούσιος ήσουν, τόσο πιο μεγάλη η Μαντράσα που έχτιζες, αλλά και μετά τη συντηρούσες πληρώνοντας όλα τα λειτουργικά έξοδα. Η παρακάτω Μαντράσα είναι από το ιστορικό κέντρο της Μπουχάρα.

Μου αρέσει η ιστορία, αλλά μου αρέσει ακόμα παραπάνω το παρόν. Πάντα όταν πηγαίνω σε μια χώρα μπαίνω στα μίνι μάρκετ για να δω τι ψωνίζει ο κόσμος. Στο Ουζμπεκιστάν, μπορείς να αγοράσεις χύμα μπισκότα, γκοφρετίνια, αλλά και ρύζι, φακές. Είχα ξετρελαθεί και έπαιρνα αυτά τα γκροφρετίνια (περίπου 5 σεντς το ένα). Απαραίτητο καθημερινό συνοδευτικό του καφέ!
Ακόμα και στον Δυτικό κόσμο, όσοι ονειρεύονται έναν Zero Waste πλανήτη με λιγότερα πλαστικά και συσκευασίες, κινούνται προς αυτή τη φιλοσοφία. Άραγε είναι πολύ μπροστά ή πολύ πίσω οι Ουζμπέκοι;;

Συνεχίζοντας την εξερεύνηση της τοπικής κουλτούρας επισκεφθήκαμε ένα καλό εστιατόριο που πήγαιναν οι ντόπιοι στην μοντέρνα πλευρά της πόλης. Στον προθάλαμο ήταν αυτό το ψυγείο. Κοκα-κόλες και σοκολάτες. Λες και είσαι σε παιδότοπο. Οι Μουσουλμάνοι δεν πίνουν αλκοόλ (επίσημα γιατί ανεπίσημα το τσούζουν πολύ) οπότε σερβίρουν αναψυκτικά στα εστιατόριά τους. Βέβαια σε μέρη για δυτικούς έχει αλκοόλ, αλλά και οι ίδιοι θα πιουν εκτός ενίοτε, γιατί δεν είναι τόσο αυστηροί σε αυτά τα μέρη.

Και εκεί που προχωράμε στους δρόμους της Μπουχάρα και είναι λες και είσαι στον 16 αιώνα, ξαφνικά μέσα από μια πόρτα αχνοφαίνεται η νέα γενιά. Η γενιά των υπολογιστών και των gamers. Γιατί πάντα θα βρίσκουν τρόπο αυτοί που θέλουν.

Είναι μια περιοχή που δεν μπορείς να επισκεφθείς το καλοκαίρι, γιατί οι θερμοκρασίες είναι 55-60 βαθμούς την ημέρα και 45 βαθμούς το βράδυ! Το μέλλον της κλιματικής αλλαγής είναι στη Μπουχάρα.
Αφήνοντας τη Μπουχάρα πήγαμε στη Σαμαρκάνδη, όπου στην κεντρική πλατεία δεσπόζουν τρεις Μαντράσες. Όλες τώρα είναι φουλ παζάρια για τουρίστες, όπου πουλάνε ό,τι σουβενίρ χωράει το μυαλό σου. Σαν να πουλάνε βαρκάκια, αγαλματάκια και ελληνικές φορεσιές μέσα στους Δελφούς.

Υπάρχουν και πολλά μαυσωλεία στη Σαμαρκάνδη (και όχι μόνο), επιβλητικοί τάφοι με εντυπωσιακή εσωτερική διακόσμηση. Τα ιστορικά κτίρια έχουν αναπαλαιωθεί και ο εσωτερικός διάκοσμος έχει αποκατασταθεί, έτσι ο επισκέπτης μπορεί να τα δει στην αρχική τους αίγλη

Και πάλι η μοντέρνα εκδοχή της πόλης με ενδιαφέρει περισσότερο, οπότε πρέπει να πω ότι εντυπωσιάστηκα από τη φινέτσα και το στυλ των Ουζμπέκων που βάζουν τις Pepsi, τις καραμέλες, τα ποπ κορν και τα ψωμιά τους σε σακκούλες Louis Vuitton!

Κυριλέ σακκούλες και λαμπερές παρουσίες στο παζάρι να πουλάνε χαλβάδες. Αν μεγεθύνεις τη φωτογραφία θα δεις πως ολόκληρη η οδοντοστοιχία της κυρίας είναι με χρυσά δόντια!

Την εικόνα συμπληρώνουν τα σούπερ αυτοκίνητα με το τάμπλετ κολλημένο στο καντράν, το τηλεχειριστήριο δεμένο στο τιμόνι με ταινία, και ο λαϊκός τραγουδιστής με λαχανί πουκάμισο να τραγουδάει τον έρωτα. Τύφλα να έχουν τα Tesla!

Ήρθε η ώρα να αλλάξουμε χώρα, όμως και να επισκεφθούμε το Τατζικιστάν. Μια χώρα που είναι κατά το 93% ορεινή. Στο δρόμο για τον πρώτο προορισμό μας φάγαμε σε ένα σπίτι πάνω στο βουνό (που αλλού…;). Σε μια τέντα, με τον παραδοσιακό καναπέ και τον σοφρά, χωρίς παπούτσια, φάγαμε το πιο νόστιμο φαγητό που είχαμε φάει μέχρι τότε. Πατάτες και λάχανο, με λίγο κοτόπουλο και ντομάτα και αγγούρι και λίγο ψωμί. Αλλά όλα ήταν από τον κήπο τους. Και τρώγαμε στη φύση. Η διαφορά που κάνει τη διαφορά.

Μαζί με τον οδηγό και τον ξεναγό μας, τέσσερις άνθρωποι από άλλους κόσμους, μοιραστήκαμε αυθεντικά το φαγητό μας. Κάτι τέτοιες στιγμές μου αρέσει ο κόσμος μας.
Συνεχίζοντας τον δρόμο μας για τις επτά λίμνες καταλάβαμε ότι αυτόν τον δρόμο, δρόμο δεν τον λες. Σκαλισμένος στα βράχια, με συχνές πτώσεις από πέτρες και πολύ στενό άνοιγμα, ήταν βγαλμένο από ταινία (τρόμου).

Ευτυχώς φτάσαμε μέχρι το τέλος και πήγαμε μέχρι την έβδομη λίμνη. Ο τουρίστας με όλο τον εξοπλισμό, παντελόνι με τσέπες, αδιάβροχα παπούτσια, αδιάβροχο τζάκετ και φλις από μέσα (γιατί αλλιώς θα λιώσει στον κακό καιρό) και ο ντόπιος οδηγός με τζινάκι και ζακέτα χαλαρός. Κρύωσε λίγο η αλήθεια είναι, αλλά δεν έπαθε και τίποτα.

Επιστρέφοντας στην πόλη είδαμε το Σοβιετικό φορτηγάκι που ερχόταν από την πόλη και έφερνε τις προμήθειες στο χωριό, όπου οι κάτοικοι το περίμεναν με ανυπομονησία. Είναι δύσκολες οι συνθήκες σε αυτά τα άγονα βουνά, στα 2000 μέτρα υψόμετρο.
Στο χωριό αυτό είχε δέντρα, αλλά όπως φαίνεται από τις προηγούμενες φωτογραφίες, στα υπόλοιπα βουνά δεν έχει. Οι άνθρωποι το χειμώνα ζεσταίνονται με την κοπριά από τις αγελάδες την οποία συλλέγουν όλο το καλοκαίρι και την αποξηραίνουν, έτσι ώστε να την έχουν σαν καύσιμο το χειμώνα. Δύσκολη ζωή στα βουνά του Τατζικιστάν.

Πιστοί στις συνήθειές μας πίσω στις αγορές εντυπωσιάστηκα από τα χύμα τουρσιά που πουλούσαν. Μίλησα σε μια κυρία για να αγοράσω μια ποικιλία από λάχανα με πάπρικα, καρότο και κάτι άλλο που δεν κατάλαβα. Αφού τα επέλεξα μου τα έκανε δώρο. Όπως μου εξήγησε ο ξεναγός, στο Τατζικιστάν ο φιλοξενούμενος είναι δώρο από τον Θεό.

Τελικά δεν τα έφαγα γιατί ήταν πολύ καυτερά για εμένα. Αλλά η κίνηση αυτή με ακούμπησε πολύ. Αυτό που ευτυχώς δε με ακούμπησε ήταν τα στρώματα από το αυτοκίνητο. Το προσπεράσαμε και παρακαλούσα τον οδηγό να πάει πιο σιγά για να δω πότε θα πέσει στα πλάγια, αλλά αυτός βιαστικός επιτάχυνε και έτσι δεν είδαμε το ατύχημα.
Πάντως το καλό είναι ότι θα έπεφτε στα μαλακά…

Οι άνθρωποι
Οι ξεναγοί μας είπαν άπειρες ιστορίες για τους κατακτητές που πέρασαν από τις χώρες αυτές. Τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Τζένκις Χαν, τον Ταμερλάνο και άλλους πολλούς. Στο Τατζικιστάν, στην Κουτζάντ, μια από τις μεγαλύτερες πόλεις, επισκεφθήκαμε το μουσείο τους. Μου έκανε τρομερή εντύπωση το ότι ο κάτω όροφος του μουσείου ήταν γεμάτος με πανέμορφα ψηφιδωτά, τα οποία απεικόνιζαν σκηνές από την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου! Σκηνές με τον πατέρα του Φίλιππο, με τον Βουκεφάλα, αλλά και από μάχες στην περιοχή και από το γάμο του με τη Ρωξάνη, μια τοπική πριγκίπισσα.
Ένιωσα περήφανος σαν Έλληνας!
Σε πιο κοντινές εποχές, κοιτάζοντας στα σουβενίρ που πουλούσαν και στις δυο χώρες, είδα πώς στο παρελθόν κρατούσαν τα μωρά τους δεμένα ασφυκτικά στην κούνια τους. Όπως με ενημέρωσαν οι οδηγοί μου, όμως ακριβώς το ίδιο κάνουν και σήμερα. Δένουν τα μωρά στις κούνιες, όπως φαίνεται παρακάτω, γιατί η μητέρα έχει πολλές δουλειές και δεν μπορεί να είναι μαζί τους συνέχεια.
Με έναν έξυπνο τρόπο μπορούν να κατουράνε αν τους έρθει, αλλά είναι εκεί φασκιωμένα και περιορισμένα. Ο ξεναγός μας (προς τιμήν του) είπε ότι σταμάτησε να το κάνει αυτό στις κόρες του, όταν ένας δυτικός γιατρός τουρίστας του είπε ότι έτσι περιορίζεται το κορίτσι και μπορεί να εμφανίσει προβλήματα στη λεκάνη του σαν γυναίκα.

Εγώ δεν ξεκίνησα καν να του λέω τα ψυχολογικά προβλήματα που θα έχει αυτό το παιδί σαν ενήλικας, μετά από τόσο περιορισμό.
Και στις δυο χώρες (και πολύ περισσότερο στο Τατζικιστάν) οι γυναίκες δεν περνάνε καθόλου καλά. Δουλεύουνε σκληρά στα χωράφια και οπουδήποτε χρειάζεται εργασία, ακόμα και σε βαριά χειρονακτικές δουλειές. Μένουν στο σπίτι του άντρα τους, με την πεθερά τους και κάνουν όλες τις δουλειές, η οποία αφού έχει φάει την καταπίεση μια ζωή, βγάζει τώρα τα απωθημένα της στη νύφη.
Κι όμως τα κοριτσάκια όταν είναι μικρά φοράνε τα ρούχα που φοράμε και εμείς στα δικά μας παιδιά και τα καταπιέζουμε με τον δυτικό τρόπο. Με την απαίτηση της μοναδικότητας και της μαγικότητας.

Το μπλουζάκι λέει:
“Είμαι ένας μονόκερος. Λάμψε σαν μονόκερος. Άσε τα όνειρά σου να γίνουν πραγματικότητα. Να είσαι μαγική“
Σε μια κοινωνία που (στην πράξη) οι γυναίκες είναι σαν σκλάβες, όπως οι ξεναγοί μας έλεγαν (και είχαμε και γυναίκες ξεναγούς) τους λένε να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα… Τρέλα…

Αν ο άντρας πει πως η γυναίκα δε θα δουλέψει μετά το γάμο, δε θα δουλέψει. Αν ο άντρας πει πως η γυναίκα θα φοράει μαντήλα, θα φοράει. Οι περισσότεροι γάμοι είναι κανονισμένοι. Κάποιοι παντρεύονται και από αγάπη, αλλά, ιδιαίτερα στο Τατζικιστάν, δεν είναι ο κανόνας. Προγαμιαίες σχέσεις απαγορεύονται αυστηρά. Αν δεν κάνουν αγόρι είναι μεγάλο θέμα, και ο άντρας μπορεί να τις χωρίσει. Λες και είναι δικό τους θέμα που δεν έκαναν αγόρι.
Και για τους άντρες δεν είναι εύκολα. Συχνά αφήνουν την οικογένειά τους, φεύγουν από τη χώρα τους για να πάνε στη Ρωσία να δουλέψουν για να στέλνουν λεφτά στο σπίτι. Ο ξεναγός μας είπε δεν μπορείς να κάνεις μια δουλειά αν θέλεις να επιβιώσεις. “Εγώ”, λέει, “είμαι δάσκαλος αγγλικών, μαζεύω πατάτες, είμαι οδηγός, είμαι ξεναγός σε ορειβάτες, και πουλάω τις σταφίδες του πατέρα μου όταν είναι έτοιμες”.
Όπως και να έχει, τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα για τις γυναίκες.

Το συμπέρασμα
Όταν ήμουν στο Δημοτικό πηγαίναμε με τους γονείς μου ταξίδια στην Ευρώπη με το (παροπλισμένο πια) αυτοκίνητό μας και κρατούσα ημερολόγιο.

Όταν γυρίζαμε Ελλάδα, έγραφα: “Επιστρέψαμε και κατάλαβα πως η Ελλάδα είναι η ομορφότερη χώρα στον κόσμο“.
Ελληνάρας!!
Σίγουρα το συμπέρασμα δεν είναι το ίδιο πλέον όταν ταξιδεύω, όμως το ταξίδι μας στην Κεντρική Ασία, μου υπενθύμισε πόσα πράγματα δουλεύουν καλά στη ζωή μας και δεν τα εκτιμούμε.
Ο ένας ξεναγός μας, ο οποίος ήταν καθηγητής αγγλικών σε ένα Πανεπιστήμιο στο Ουμπεκιστάν και έκανε το διδακτορικό του, μου είπε να με καλέσει για να τους κάνω ομιλίες στο Πανεπιστήμιό τους, μετά ,από διανοτηικές συζητήσεις που κάναμε (έφαγε πρήξιμο). Ακόμα περιμένω ένα μέηλ του! Όμως το βασικό ήταν ότι μας είπε: “Είστε πολύ τυχεροί που δε χρειάζεστε Visa για να ταξιδεύετε“.
Εμείς απλά το θεωρούμε δεδομένο. Είναι τόσα πράγματα που θεωρούμε δεδομένα στη ζωή μας, αλλά πραγματικά δεν είναι. Το ταξίδι σου επιτρέπει να έρθεις αντιμέτωπος με μεγάλο κομμάτι του ανθρώπινου πόνου με τον οποίο εσύ απλά δεν είσαι σε επαφή.
Με τη δυσκολία να ταξιδέψεις, με την καταπίεση της γυναίκας, με τους 60 βαθμούς το καλοκαίρι, με το να καις κοπριά για να ζεσταθείς το χειμώνα, με το να μην μπορείς να παντρευτείς αυτόν που αγαπάς αν δεν εγκρίνουν οι γονείς, με την κοινωνική κατακραυγή για οτιδήποτε είναι εκτός παράδοσης και με τόσα άλλα που δεν μπορώ να γράψω εδώ.
Όπως λέω στο βιβλίο μου, όσο δύσκολη και αν είναι η ζωή μας, πάντα μπορεί να γίνει και χειρότερη. Αλλά δεν το συνειδητοποιούμε.
Ας κάνουμε, λοιπόν, την προσπάθεια να βρούμε χαρά και ευγνωμοσύνη σε όσα έχουμε.
Ίσως τελικά να μην είναι και λίγα…

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ

Ανάποδες ευχές για μια χρονιά διαφορετική από τις προηγούμενες! Μια χρονιά με όσο περισσότερη αγάπη, συμπόνοια και κατανόηση προς την πραγματική μας φύση γίνεται.
Για το νέο έτος σου εύχομαι…
Να ζητάς βοήθεια όταν τη χρειάζεσαι. Όλοι τη χρειαζόμαστε που και που. Οι πιο πολλοί τη χρειαζόμαστε συχνότερα από ό,τι τη ζητάμε.
Να σου επιτρέπεις να είσαι και αδύναμος. Όλοι είμαστε κατά στιγμές. Είναι φυσιολογικό.
Να δίνεις αλλά να αφήνεσαι και να παίρνεις. Μην το παίζεις “δυνατός” και μόνο δίνεις. Συχνά θέλει περισσότερη δύναμη να παίρνεις.
Να μην μαλώνεις το συναίσθημά σου. Να το ακούς γιατί κάτι έχει να σου πει. Αλλά να μην κάνεις και ό,τι σου λέει.
Να δέχεσαι φροντίδα. Δύσκολο καμιά φορά, το ξέρω…
Να βλέπεις τα “αρνητικά” σου σημεία σαν τα χαρακτηριστικά σου που ίσως δε σου αρέσουν και τόσο, αλλά είναι δικά σου και τα δέχεσαι. Όπως δέχεσαι το ύψος σου, τα μάτια σου, τις ρυτίδες σου και τη φαλάκρα σου.
Να παρατηρείς τον εαυτό σου και να σε μαθαίνεις. Δεν υπάρχει σημαντικότερη ενασχόληση από την αυτογνωσία.
Να σε φροντίζεις.
Να μην ξεπερνάς τα όριά σου αν δε θέλεις. Αν θέλεις, βέβαια, να τα ξεπερνάς.
Να μην είσαι σκληρός και να κλαις όταν σου βγαίνει.
Να θυμάσαι πως ό,τι και να κάνεις, δεν πειράζει. Εκτός αν σε πειράζει εσένα.
Να θυμάσαι πως τίποτα δεν «Πρέπει». Όλα τα πράγματα έχουν συνέπειες. Μάθε να ΕΠΙΛΕΓΕΙΣ τις συνέπειες με τις οποίες μπορείς να ζήσεις μετά.
Να είσαι στοργικός με τον εαυτό σου.
Να θυμάσαι ότι θα κάνεις πολλές φορές αυτό που σε δυσαρεστεί. Δεν πειράζει. Έτσι λειτουργεί ο άνθρωπος.
Να θυμάσαι ότι θα δυσκολευτείς να αλλάξεις συνήθειες και συχνά μπορεί να δυσκολεύεσαι και να τα παρατάς. Δεν πειράζει. Δεν μπορείς ακόμα. Σιγά σιγά.
Δε χρειάζεται να πετύχεις τα όνειρά σου, δε χρειάζεται καν να έχεις όνειρα και στόχους. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Είσαι φυσιολογικός.
Να θυμάσαι πως οι σχέσεις είναι πολύ δύσκολες. Αν η σχέση σου δε σε δυσκολεύει, τότε μάλλον είστε αρκετά απόμακροι.
Να θυμάσαι πως δεν κάνεις λάθη. Κάνεις επιλογές που μετά δε σου αρέσουν.
Να θυμάσαι πως δεν έχεις δίκιο κι ο άλλος άδικο. Ούτε άδικο και ο άλλος δίκιο. Σχέση είναι ο τρόπος που συζητάμε τις διαφορετικές απόψεις μας. Θα ζοριστείτε και οι δυο.
Να θυμάσαι πως πάντα κάνεις το καλύτερο που μπορείς τη δεδομένη στιγμή. Πάντα. Αυτό είναι αξίωμα. Οι επιλογές σου είναι οι μοναδικές που εσύ μπορούσες να κάνεις τη δεδομένη στιγμή. Μη σε κατηγορείς γι αυτές. Μάθε από αυτές για να μπορείς να κάνεις διαφορετικές, αν θέλεις, την επόμενη φορά.
Μια ανθρώπινη χρονιά να έχεις!

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ

Υπάρχουν κάποιες φορές που φτάνεις στο αμήν. Που δεν αντέχεις άλλο και μετά ξεσπάς. Που σε έχουν πιέσει πάρα πολύ και δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστες.
Πώς μπορείς να το αποφύγεις αυτό;
Ίσως είσαι ένας άνθρωπος που δεν του αρέσουν οι εντάσεις. Ένας άνθρωπος συχνά ευχάριστος και θετικός. Αποφεύγεις τους καβγάδες, κάνεις υπομονή και δείχνεις κατανόηση. Είσαι ένας «καλός» άνθρωπος.
Και εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα.
Όσο και αν δε βγάζει νόημα, ο τρόπος για να θυμώνεις με μικρότερη ένταση είναι να θυμώνεις με μεγαλύτερη συχνότητα!

Η Κατερίνα και ο Αντώνης
Ας το δουλέψουμε με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα για να είναι πιο απλό στην κατανόηση. Ακριβώς η ίδια λογική ισχύει σε οποιοδήποτε άλλο πλαίσιο.
Είναι η Κατερίνα που βγαίνει με τον Αντώνη και εκείνος έχει το συνήθειο κάποιες φορές να κάνει ένα αστείο εις βάρος της και να τη μειώνει.
Όταν ο Αντώνης κάνει το αστείο του η Κατερίνα δε μιλάει και απλά δε γελάει με αυτό.

Σκέφτεται: «Δεν μπορεί, θα το καταλάβει ότι με ενοχλεί». Όταν το συζητάει με τις φίλες της, εκείνες της δίνουν δίκιο: «Δεν είναι ωραίο αυτό που σου λέει. Θα έπρεπε να ξέρει ότι σε στεναχωρεί». Η Κατερίνα όμως κάνει υπομονή. Καμιά φορά λέει στον εαυτό της, ότι: «Έλα μωρέ. Ένα χαζοαστείο είναι. Εξ άλλου κατά τ’άλλα, είναι μια χαρά παιδί. Γιατί να χαλιόμαστε τώρα; Θα το κάνω γαργάρα».
Η φίλη της Κατερίνας της έχει πει να μιλήσει στον Αντώνη, αλλά η Κατερίνα αντιστέκεται. «Δε θα λέμε τα βασικά» απαντάει. «Και εντάξει, δεν είναι κάτι σοβαρό. Απλά καμιά φορά εκνευρίζομαι. Δεν πειράζει».

Ο κόμπος και το χτένι
Κάποια στιγμή όμως ο κόμπος φτάνει στο χτένι. Δεν αντέχει άλλο. Είναι πάρα πολύ θυμωμένη, όσο και αν θα προτιμούσε να μην είναι. Μέσα της έχει δυο επιλογές:
Ή να προκαλέσει ένα άσχημο σκηνικό και να πλακωθούν με τον Αντώνη, ή να φύγει από τη σχέση. Δεν μπορεί να το ανεχτεί άλλο αυτό που γίνεται. Έφτασε στο Αμήν!
Μια φορά ξέσπασε και φώναξε και της ήταν πολύ επώδυνο. Πλακωθήκανε με τον Αντώνη και δεν πήγε πολύ καλά αυτό.

Όταν η φίλη της λέει στην Κατερίνα να μιλήσει ξανά στον Αντώνη, η Κατερίνα φέρνει το παράδειγμα της φοράς που μίλησε αλλά έγιναν μπίλιες. Δε θέλει να το ξαναπεράσει αυτό. Δεν έχει νόημα. Έτσι τώρα εξετάζει τη δεύτερη επιλογή της. Να χωρίσει.
Άλλη επιλογή δεν μπορεί να σκεφτεί.

Τι συμβαίνει στο παρασκήνιο;
Αν είσαι κι εσύ όπως η Κατερίνα (και όλοι μας είμαστε λίγο πολύ έτσι) τότε τέτοιου είδους άβολες καταστάσεις θα σε δυσκολεύουν. Ο τρόπος που το αντιμετωπίζεις είναι να κάνεις υπομονή μέχρι το σημείο που δεν αντέχεις άλλο, οπότε κάνεις ένα μπαμ και το αποτέλεσμα δεν είναι ιδανικό.
Ίσως να σκέφτεσαι ότι το πρόβλημα είναι ότι δεν έχεις άλλες αντοχές, αλλά το πρόβλημα είναι ακριβώς το αντίθετο. Το πρόβλημα είναι ότι έχεις υπερβολικές αντοχές!
Όταν ο άλλος κάνει που σε εκνευρίζει, τότε η ένταση χτίζεται μέσα σου. Ξεκινάει στο 5 σαν ελαφριά ενόχληση, πάει μετά στο 6 σαν ενόχληση, ανεβαίνει στο 7 σαν εκνευρισμός και πάει στο 8 σαν θυμός, ώσπου φτάνει στο 9 και εκεί είσαι εξοργισμένος και νιώθεις πως οι αντοχές σου σε προδίδουν.
Είναι φυσιολογικό για την Κατερίνα (και για εσένα) να ξεσπάς έτσι. Όταν όμως είσαι στο 9, τότε θα φερθείς και με την αντίστοιχη ένταση. Όταν είσαι εξοργισμένος, τότε δε θα κάνεις ούτε συζήτηση, ούτε δημιουργικό διάλογο. Θα φωνάξεις. Συνεπώς, δε θα ακουστείς.

Και δεν είναι περίεργο αυτό. Κανείς δεν ακούει κάποιον που ωρύεται. Είναι απλά ένας δυσάρεστος άνθρωπος που θέλουμε να αποφύγουμε ή να ηρεμήσει (ή και τα δύο).
Δεν ακούμε το περιεχόμενο όσων λέει, γιατί ο τρόπος που το λέει καλύπτει το τι λέει.

Μήπως παρααντέχεις;
Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ότι οι αντοχές σου είναι μικρές και δε φτάνουν μέχρι το 10. Το πρόβλημα είναι ότι οι αντοχές σου είναι τόσο μεγάλες που φτάνουν μέχρι το 9. Αν είχες μικρότερες αντοχές και έφταναν μέχρι το 6, τότε όταν δε θα άντεχες άλλο και θα μιλούσες, η εσωτερική σου ένταση θα ήταν στο 6. Θα ήσουν ενοχλημένος. Όχι εξοργισμένος όπως είσαι στο 9. Συνεπώς θα αντιδρούσες πολύ πιο ήπια και θα διατύπωνες την ενόχλησή σου με τρόπο που θα γινόταν ακουστή.
Όπως περιγράφω στο Κεφάλαιο 16 του νέου μου βιβλίου, έχουμε πολύ μεγάλη πιθανότητα να μας ακούσει ο άλλος όταν εκφράζουμε την ενόχλησή μας, αν μιλήσουμε με ήρεμο αλλά σταθερό τρόπο.

Αν θέλεις λοιπόν να ακουστείς και να μη γίνει χαμός στη σχέση, τότε πρέπει να χαμηλώσεις το πόσο αντέχεις. Να μιλάς νωρίτερα, όχι να αντέχεις περισσότερο.

Φροντίδα
Είναι φροντίδα για τη σχέση να λέμε όσα μας ενοχλούν. Να είμαστε όσο γίνεται ειλικρινείς και αυθεντικοί. Να νιώθουμε ελεύθεροι να εκφραστούμε και ο άλλος να ξέρει τι μας ενοχλεί και τι όχι, ώστε να αποφεύγει να μας προκαλεί δυσφορία εν αγνοία του.
Είναι σωτήριο για μια σχέση να παραπονιόμαστε και να συζητάμε περισσότερο. Να νιώθουμε πως υπάρχει χώρος για τη δυσαρέσκειά μας και πως δεν χρειάζεται να την κρύβουμε. Και μετά να διαπραγματευόμαστε τις ενοχλήσεις μας με τον τρόπο που περιγράφω στο Κεφάλαιο 16 του βιβλίου μου αλλά και σε αυτό το άρθρο.

Γιατί δεν το κάνεις;
Εσύ γιατί δεν εκφράζεσαι; Υπάρχει πολύ καλή εξήγηση γι αυτό. Δεν είσαι χαζός. Φοβισμένος είσαι. Δείξε συμπόνια στον εαυτό σου.
Ο λόγος που το κάνεις είναι διότι δεν έχεις μάθει να το κάνεις.
Ίσως μεγάλωσες σε μια οικογένεια όπου ήσουν το καλό παιδί. Τα καλά παιδιά δεν παραπονιούνται. Δε στεναχωρούν τους γονείς τους. Αντέχουν.
Ίσως στην οικογένειά σου, ένας γονέας ήταν πολύ αγχώδης και ένιωθες πως δεν μπορούσε να διαχειριστεί τη δυσαρέσκειά σου με κάτι κι έτσι έμαθες να τα κρατάς μέσα σου. Ίσως δεν μπορούσε να διαχειριστεί γενικώς τα δυσάρεστα συναισθήματα, οπότε έπρεπε να παραμένουν κρυφά.
Ίσως υπήρχαν πολύ αυστηροί κανόνες και σε μάλωναν όταν παραπονιόσουν ή έβλεπες να συμβαίνει το ίδιο στα αδέρφια σου.
Ίσως πάλι δε σου έδιναν καθόλου σημασία και έμαθες και εσύ πως όσα νιώθεις δεν έχουν σημασία.
Όταν ήσουν μικρό παιδί σου δόθηκε η εντύπωση με κάποιον από όλους αυτούς τους τρόπους (ή και άλλους που δεν ανέφερα) ότι το δυσάρεστο συναίσθημά σου δεν θα το άντεχε η οικογένεια.
Και ένα παιδί μαθαίνει πολύ καλά τι είναι και τι δεν είναι ανεκτό στο περιβάλλον του.

Όπως τότε έτσι και τώρα
Έτσι, τώρα που μεγάλωσες, συνεχίζεις και φέρεσαι όπως τότε που ήσουν παιδάκι. Ακόμα και αν είσαι εξήντα χρονών. Όλοι το κάνουμε μέχρι να το συνειδητοποιήσουμε, μη σε μαλώνεις.
Όσο πιο πολύ έχεις καταπιεστεί μικρός, τόσο μεγαλύτερη αντοχή έχεις μεγάλος. Δείξε συμπόνια στον εαυτό σου.
Προσπαθείς να μη στεναχωρείς τους άλλους και να είσαι ευχάριστος και πιέζεις τον εαυτό σου. Γιατί στο μυαλό σου δεν υπάρχει η επιλογή να πεις αυτό που σε ενοχλεί με ήρεμο τρόπο. Να το συζητήσεις. Δεν ξέρεις πώς να το κάνεις αυτό. Δε σε άκουσε κανείς ποτέ εσένα. Οπότε θεωρείς ότι δε θα ακουστείς και ποτέ.
Ένα παιδί φοβάται να στεναχωρήσει τον γονέα και μια σύγκρουση μαζί του, έχει καθολικό χαρακτήρα στο παιδικό του μυαλό. Οι δομές του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνες για την ψύχραιμη σκέψη αρχίζουν και σχηματίζονται στην εφηβεία. Συνεπώς, όταν είμαστε πιο μικροί, είμαστε μόνο συναίσθημα. Κάθε καβγά με τον γονέα μας, τον αντιλαμβανόμαστε σαν να χάνουμε τον κόσμο. Δεν είναι περίεργο λοιπόν, που δεν μας αρέσουν οι εντάσεις όταν είμαστε ενήλικες, γιατί οι εντάσεις έχουν αποκτήσει υπαρξιακό χαρακτήρα για εμάς. Χανόμαστε ολόκληροι.
Κάποια στιγμή όμως, όσα έχεις μέσα σου γίνονται πολύ δυνατά. Θέλουν να βγουν. Αναγκαστικά τα βγάζεις όταν πια η εσωτερική πίεση γίνεται μεγαλύτερη από την αντοχή σου. Δηλαδή, όταν είσαι στο 9, εξοργισμένος. Αναγκαστικά θα εκφραστείς και εξοργισμένα.
Κάποιοι το καταπιέζουν ακόμα και τότε και έτσι συχνά η εσωτερική πίεση μπορεί να προκαλέσει κρίσεις πανικού.

Η λύση
Όπως έχω ξαναγράψει η λύση είναι πάντα η ίδια. Να συνειδητοποιήσεις πως δεν είσαι πια παιδί. Είναι πολύ φυσιολογικό να φοβάσαι να γίνεις δυσάρεστος σε κάποιον. Να φοβάσαι ότι θα σε αφήσει. Γιατί αυτό φοβόσουν ως παιδί για τον γονέα σου.

Και τώρα δεν είσαι πια παιδί. Τώρα μεγάλωσες.
Αυτό σημαίνει πως πλέον υπάρχει η επιλογή να μιλήσεις σε κάποιον ήρεμα για τη δυσαρέσκειά σου. Είναι πολύ πιο πιθανό να σε ακούσει. Τώρα μπορείς να αντέξεις να κάνεις μια συζήτηση που δε θα είναι ευχάριστη. Η σχέση σου δε θα τελειώσει. Δε θα σε απομακρύνει ο άλλος. Δε θα σταματήσει να σε θέλει στη ζωή του.
Θα είναι δυσάρεστο. Αλλά θα το αντέξεις. Η σχέση σου θα το αντέξει, όσο και αν ο παιδικός σου φόβος σε απειλεί για το αντίθετο. Υπάρχει φόβος μέσα σου αλλά όχι κίνδυνος στην πραγματικότητα. Δείξε κατανόηση στον εαυτό σου και μίλα.
Είναι προνόμιο των ενηλίκων να μπορούν να συζητούν, να διαφωνούν ακόμα και να μαλώνουν και να συνεχίζουν να είναι στη σχέση. Όταν είσαι μικρός φοβάσαι ότι θα χάσεις τη σχέση με τους γονείς, αλλά σαν ενήλικας έχεις να μάθεις ότι μπορείς να δυσαρεστήσεις τον άλλον και δε θα χαθεί η σχέση.
Τα αρνητικά συναισθήματα πλέον έχουν χώρο στη σχέση σου. Είναι λυτρωτικό να μπορείς να είσαι στεναχωρημένος και να το επιτρέπεις στον εαυτό σου και να το εκφράζεις. Δεν είναι τόσο εύθραυστες οι σχέσεις σου όσο φοβάσαι.
Όταν ήσουν μικρό παιδάκι δεν είχες την επιλογή.
Αλλά τώρα δεν είσαι πια μικρό παιδάκι. Τώρα μεγάλωσες. Δεν χρειάζεται πια να φτάνεις στο αμήν.
Ώρα να ενηλικιωθείς και να απελευθερωθείς!

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ

«Κάθε πότε πρέπει να κάνει σεξ ένα ζευγάρι;» «Κάθε πότε πρέπει να βγαίνουν έξω;» «Πόσες φορές να αφήνουν τα παιδιά (αν υπάρχουν) και να πηγαίνουν εκδρομές μόνοι τους;» «Πόσες φορές την εβδομάδα πρέπει να βρίσκονται; (αν είναι στην αρχή);» «Πόσες φορές να κοιμούνται μαζί;» «Σε πόσο χρόνο πρέπει να συγκατοικήσουν;»
Ακούω πολύ συχνά ερωτήσεις σαν αυτές. Προέρχονται από ανθρώπους που θέλουν να δουν αν τα πηγαίνουν καλά με τη σχέση τους. Κάνουν άραγε αυτά που «πρέπει»; Είναι «καλοί» στο σχετίζεσθε;
Ακριβώς στο ίδιο πνεύμα είναι και όσοι επικρίνουν άλλους για το πώς φέρονται σε μια σχέση. Θα πουν: «Δεν είναι φυσιολογικό να βγαίνουμε μόνο μια φορά στις δεκαπέντε μέρες». «Τα καλά ζευγάρια κάνουν σεξ τουλάχιστον δυο φορές την εβδομάδα». «Το νορμάλ είναι να στέλνουμε ‘Καλημέρα’ και ‘Καληνύχτα’ γιατί αλλιώς σημαίνει πως δε νοιαζόμαστε ο ένας για τον άλλον. Έτσι κάνουν στις καλές σχέσεις».

Η Απάντηση
Πώς πρέπει λοιπόν να φερόμαστε σε μια καλή σχέση; Υπάρχουν ξεκάθαροι πρακτικοί κανόνες;
Η απάντηση είναι… ΟΧΙ
Δεν υπάρχεις ΚΑΝΕΝΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ για το πώς πρέπει να φερόμαστε σε μια σχέση.
Δεν υπάρχει συνταγή. Δεν υπάρχει το «φυσιολογικό» απέναντι στο οποίο θα κριθούμε (πχ θα βγαίνουμε δυο φορές την εβδομάδα) και θα αποφασιστεί αν είμαστε «σωστοί» ή «λάθος» μετά από τη σύγκριση.
Δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες χρήσης. Δεν υπάρχει manual.
Και γι αυτό το λόγο οι σχέσεις είναι τόσο δύσκολες. Γιατί ο καθένας κουβαλάει τα δικά του «φυσιολογικά» από τα δικά του βιώματα (ή από ό,τι έχει ακούσει, βιώσει και δει) και θεωρεί πως έτσι «πρέπει» να είναι τα πράγματα για όλους. Όταν όμως δυο διαφορετικοί άνθρωποι συναντηθούν, τότε δυο διαφορετικά «φυσιολογικά» αναγκαστικά έρχονται σε επαφή.
Το τι θα γίνει μετά εξαρτάται από τον ένα και μοναδικό κανόνα που ορίζει μια καλή σχέση. Από το ένα και μοναδικό πράγμα που κάνουν τα «καλά ζευγάρια».

Ο ένας κανόνας
Ο μοναδικός κανόνας που ακολουθούν δυο σύντροφοι σε μια καλή σχέση είναι η καλή επικοινωνία. Συζητάνε και ακούνε ο ένας τον άλλον. Κατανοούν ότι κανείς από τους δυο τους δεν είναι ο κάτοχος της μοναδικής αλήθειας και κάνουν χώρο για την αλήθεια του άλλου.
Όπως έχω ξαναγράψει τα συναισθήματά μας δεν είναι η αλήθεια. Είναι η αλήθεια μας. Είναι υποκειμενικά. Αντίστοιχα σε μια σχέση δεν υπάρχει το «φυσιολογικό», το «νορμάλ», το «σωστό». Υπάρχει το φυσιολογικό για εμάς, το νορμάλ για εμάς, το σωστό για εμάς.
Όσο λιγότερο απόλυτοι είμαστε, τόσο περισσότερο σχετιζόμαστε. Διότι τόσο περισσότερο χώρο κάνουμε και για την αλήθεια του άλλου. Συζητάμε, διαπραγματευόμαστε, μοιραζόμαστε, ανοιγόμαστε, σχετιζόμαστε.
Όσο περισσότερο απόλυτοι είμαστε, τόσο πιο μόνοι μας είμαστε.

Τα μοντέλα
Σε μια σχέση δεν ισχύει ούτε το δικό σου, ούτε το δικό μου. Ισχύει το δικό μας. Όποιο συμφωνήσουμε εγώ και εσύ ότι θα είναι το δικό μας.
Δεν υπάρχει το αντικειμενικά «σωστό» μοντέλο σχέσης. Υπάρχουν δυο υποκειμενικά μοντέλα που έρχονται σε επαφή και προσπαθούν να κάνουνε χωριό.
Δυο υποκειμενικοί κόσμοι συναντώνται και το ζητούμενο είναι να δημιουργήσουν έναν νέο υποκειμενικό κόσμο. Το κόσμο της σχέσης μας.
Έχω ακούσει για σχέσεις όπου είναι παντρεμένοι και μένουν σε διαφορετικά σπίτια. Αρκετοί δε θα το επέλεγαν, αλλά για εκείνους δουλεύει και είναι ευχαριστημένοι. Μια χαρά.
Ξέρω ζευγάρια που τους αρέσει να κάνουνε τα πάντα μαζί. Κάποιους μπορεί να τους πνίγει η ιδέα, αλλά για εκείνους δουλεύει. Μια χαρά.
Ξέρω ζευγάρια που τους αρέσει να πηγαίνουν και ξεχωριστά διακοπές καμιά φορά. Σε κάποιους μπορεί να τους ακούγεται περίεργο, αλλά για εκείνους δουλεύει. Μια χαρά.
Έχω ακούσει από πρώτο χέρι για ετεροφυλοφιλική σχέση όπου και ο άντρας και η γυναίκα βρίσκουν άλλα άτομα για να κάνει σεξ ο άλλος. Δεν είναι το συνηθισμένο, αλλά για εκείνους δουλεύει. Μια χαρά.
Ξέρω ένα ζευγάρι στη Σουηδία, Σουηδέζα με κάποιον από Μεσογειακή χώρα, που του είπε: «Ξέρω ότι σου αρέσει να βγαίνεις και εγώ δε θέλω. Είναι οκ για μένα να βγαίνεις, να φλερτάρεις και να φιλήσεις κάποια. Αν όμως κάνεις σεξ τότε θα πρέπει να ξανασυζητήσουμε τι επιτρέπεται στη σχέση μας». Είναι κάτι που δεν μας είναι οικείο, και για εκείνους δουλεύει. Μια χαρά. Εντελώς Σουηδία…

Νο1 η επικοινωνία
Σε μια σχέση δεν ισχύει ούτε το δικό σου, ούτε το δικό μου. Ισχύει το δικό μας. Όποιο συμφωνήσουμε εγώ και εσύ ότι θα είναι το ΔΙΚΟ ΜΑΣ.
Το σημαντικότερο πράγμα σε μια σχέση είναι η επικοινωνία. Όχι μόνο η αγάπη. Σχέσεις με καλή επικοινωνία και χωρίς πολλή αγάπη μπορούν να επιβιώσουν και να γίνουν και πολύ καλές σχέσεις. Όμως έχω δει πολλές σχέσεις με πολλή αγάπη αλλά χωρίς επικοινωνία και αμοιβαία κατανόηση που δεν είχαν καμία τύχη να επιβιώσουν.
Σε αυτές τις περιπτώσεις οι δυο σύντροφοι μπορεί να αγαπάνε ο ένας τον άλλον, αλλά ταυτόχρονα έχουν κάποια μεγάλη δυσκολία που τους εμποδίζει. Είναι πολύ πιθανό να φτάσουν ακόμα και να χωρίσουνε αλλά η αγάπη τους μπορεί να τους κάνει να πουν το γνωστό: «Να το προσπαθήσουμε άλλη μια φορά».
Το κλειδί όμως βρίσκεται πάντα στην επικοινωνία.
Τις αρχές της αποτελεσματικής συναισθηματικές επικοινωνίας περιγράφω με ακρίβεια στο Κεφάλαιο 16 του νέου μου βιβλίου.

Γιατί αποτυγχάνουν οι προσπάθειες;
Οι «προσπάθειες» αυτές αποτυγχάνουν διότι γενικώς οι άνθρωποι δυστυχώς δεν ξέρουν να προσπαθούν. Συνήθως το να το προσπαθήσουν στο μυαλό τους σημαίνει να δώσουν λίγο παραπάνω χρόνο στη σχέση. Αναγκαστικά, τα ίδια δυναμικά τα οποία έφεραν το ζευγάρι στη δύσκολη θέση θα προκύψουν ξανά και φυσικά θα επακολουθήσει το ίδιο σενάριο. Το έχω δει να συμβαίνει πάρα πολλές φορές και το έχω ζήσει και εγώ. Προσπάθεια δεν είναι δίνω χρόνο.
Προσπάθεια είναι συζητάω και κατανοώ τι δεν πήγε καλά και αποφασίζουμε ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ τι να κάνουμε ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ώστε να μην γίνουνε ξανά τα ίδια. Κυρίως όμως, προσπάθεια είναι κάνω δουλειά με τον εαυτό μου για να δω πώς συνέβαλα στο ότι η σχέση δεν πήγε καλά την πρώτη φορά.
Όπως συζήτησα σε προηγούμενο άρθρο θέλει αρκετή αυτογνωσία ώστε να κατανοήσει ο καθένας με ποιον τρόπο συμβάλει ο ίδιος στο να μην πηγαίνει καλά η σχέση. Και εκεί είναι η προσπάθεια που καλείται ο κάθε σύντροφος να καταβάλει. Να προσπαθήσει να αλλάξει τον εαυτό του. Όχι τον άλλον. Θα ακούσει τι του λέει ο σύντροφός του και θα το λάβει υπ όψιν του, και θα στρέψει τον φακό στον εαυτό του. Όχι στον άλλον.

Και αυτό θα το κάνουν ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ.

Στο επίκεντρο η σχέση
Σχέση είναι η επικοινωνία. Όχι μόνο η αγάπη. Μπορούμε να αγαπάμε μόνοι μας κάποιον και αυτός να μην το γνωρίζει. Δεν είναι αυτό σχέση. Σχέση είναι η συνδιαλλαγή που έχουμε με τον άλλον. Η επικοινωνία καθώς δημιουργούμε έναν κοινό κόσμο.
Σκοπός δεν είναι να επιβάλουμε τον δικό μας κόσμο, ούτε να υποταχθούμε στον κόσμο του άλλου. Σε κανένα από τα δυο αυτά σενάρια δε σχετιζόμαστε. Όταν επιβάλω το δικό μου «σωστό» τότε σε αγνοώ, ενώ όταν υποτάσσομαι στο δικό σου «σωστό» τότε με αγνοώ. Και στις δυο περιπτώσεις κάποιος μένει μόνος και δε σχετιζόμαστε.
Σχέση είναι το πώς και το πόσο γινόμαστε ομάδα και από κοινού αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις που αναπόφευκτα θα προκύψουν. Με ανοικτό μυαλό και επίγνωση ότι ο καθένας φέρνει τον δικό του υποκειμενικό κόσμο. Κανείς κόσμος δεν είναι σωστός ή λάθος. Είναι απλά διαφορετικοί.
Είναι σαν να λέμε ότι εμένα μου αρέσουν τα σουτζουκάκια με κανέλα και εσένα χωρίς. Δεν έχω εγώ δίκιο και εσύ άδικο. Έχουμε απλά διαφορετικά γούστα. Δεν είναι ο δικός μου τρόπος «σωστός» ή «φυσιολογικός» και ο δικός σου «λάθος» ή «απαράδεκτος». Αν όμως θέλουμε να μαγειρέψουμε και να φάμε και οι δυο, θα χρειαστεί να συζητήσουμε πώς θα τα κάνουμε. Ίσως βάλουμε, λίγη κανέλα, ίσως καθόλου αλλά θα βάλουμε μπαχάρι ή κύμινο. Δεν έχει σημασία όπως έγραψα ξανά τι θα κάνουμε.
Σχέση είναι το κλίμα μέσα στο οποίο συζητάμε. Όχι το τι κάνουμε στο τέλος.

Συμπέρασμα
Μην ψάχνεις για το αν κάνεις τα πράγματα «σωστά» ή «λάθος» σε μια σχέση. Μόνο εσύ ξέρεις αν η σχέση σου κάνει καλό. Αν την απολαμβάνεις. Δεν υπάρχει «σωστή» και «λάθος» γεύση στα σουτζουκάκια. Μόνο η γεύση που σου αρέσει.
Σχέση είναι η επικοινωνία και το κλίμα μέσα στο οποίο συζητάμε τις διαφορετικές προτιμήσεις, συνήθειές και τα βιώματά μας .
Αν θέλεις μια όμορφη σχέση, τότε το μόνο που χρειάζεται να κάνεις είναι να φροντίσεις αυτό το κλίμα.
Το κλίμα είναι η σχέση.

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ 

Ακούμε διάφορες απόψεις για το πώς θα έπρεπε να είναι οι καλές σχέσεις. Να υπάρχει ροή. Να επικοινωνούμε και να καταλαβαινόμαστε με τα μάτια. Να είμαστε συντονισμένοι ο ένας στον άλλον. Να μη χρειάζεται να προσπαθούμε πολύ. Να είμαστε ερωτευμένοι και να περνάμε σούπερ. Είναι πολύ όμορφες απόψεις στη θεωρία και ταυτόχρονα επιφανειακές και ανώριμες.
Είναι απόψεις που καταστρέφουν τις πραγματικές σχέσεις…
Έχω ξαναγράψει για τους μύθους των σχέσεων, οι οποίοι βασίζονται ως επί το πλείστον στο κίνημα του ρομαντισμού. Ίσως την πιο επικίνδυνη φιλοσοφία για το σχετίζεσθε που κυκλοφορεί, η οποία δυστυχώς είναι η επικρατούσα φιλοσοφία στις ταινίες, τα βιβλία και σε όλη μας την κουλτούρα.

Το άλλο μας μισό;
Μεγαλώνουμε ψάχνοντας το άλλο μας μισό. Ψάχνομε τον πρίγκιπα του παραμυθιού.
Οι «ψαγμένοι» της εποχής μας προτείνουν να ψάχνουμε το άλλο μας ολόκληρο, καθώς λένε πως όλοι οι άνθρωποι είναι «ολόκληροι». Τι ωραίο που ακούγεται και αυτό!… Είναι όμως εξίσου παραπλανητικό όσο και το να βρούμε το άλλο μας μισό…
Η αλήθεια είναι ότι όλοι μας είμαστε «μισοί», με την έννοια που έχουμε στο μυαλό μας τον άνθρωπο που είναι «ολόκληρος». Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε έχουν σημασία και κάνουμε συγκεκριμένους συνειρμούς με τη λέξη «ολόκληρος» άνθρωπος. Σκεφτόμαστε έναν συναισθηματικά ώριμο και αυτάρκη άνθρωπο, χωρίς θέματα. Εμείς όμως δεν νιώθουμε έτσι μέσα μας, όσο και αν θα θέλαμε να νιώθουμε έτσι… Δεν υπάρχουν τέτοιοι «ολόκληροι» άνθρωποι.
Όλοι «μισοί» είμαστε, αλλά δεν υπάρχει το δικό μας άλλο μισό. Δεν υπάρχουν εκεί έξω δυο μισά κομμάτια που να ταιριάζουν ποτέ τέλεια μεταξύ τους.
Και αυτός είναι ο λόγος που οι συντροφικές σχέσεις είναι τόσο εξαιρετικά δύσκολες.
Μην πιστέψεις εμένα. Απλά πάρε ένα λεπτό και σκέψου. Πόσες καλές σχέσεις γνωρίζεις; Σχέσεις που να είναι όντως καλές. Σχέσεις που να παραμένουν καλές ακόμα και όταν κλείνουν οι πόρτες…
Πάρε ένα λεπτό. ….
…
Πόσες βρήκες;
Οι περισσότεροι απαντάνε καμία ή το πολύ μια.
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Οπότε μη χαλιέσαι αν η σχέση σου δεν ανήκει στην κατηγορία των καλών σχέσεων (όπως έχεις τις καλές σχέσεις στο μυαλό σου). Σχεδόν καμία σχέση δεν ανήκει εκεί.
Οι μύθοι της ψυχολογίας ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για το ότι δεν απολαμβάνεις τη ζωή σου, όπως τους αναλύω και τους καταρρίπτω διαρκώς στο βιβλίο μου «Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής».

Δεν ξέρουμε πώς είναι οι σχέσεις
Αφού οι καλές σχέσεις όπως τις φαντάζεσαι δεν υπάρχουν στη πραγματικότητα, τότε πώς μοιάζει άραγε στην πραγματικότητα μια καλή σχέση;
Το κακό είναι πως δεν γνωρίζουμε πώς είναι μια καλή σχέση. Δεν υπάρχει καμία ταινία, κανένα βιβλίο που να μιλάει για μια πραγματική καλή σχέση. Αν το σκεφτείς λίγο, όλες οι ταινίες έχουν ακριβώς το ίδιο σενάριο.
Γυναίκα και άντρας συναντιούνται. Γουστάρουν ο ένας τον άλλον. Κάτι συμβαίνει και τα χαλάνε. Τα ξαναβρίσκουν / παντρεύονται. THE END.

Κανείς δε μιλάει για το τι γίνεται… ΜΕΤΑ!
Αν τo σκεφτείς λίγο όλα τα βιβλία βασίζονται σε ερωτικά τρίγωνα, σε ανεκπλήρωτους έρωτες, σε έρωτες που το περιβάλλον είναι εχθρικό, που κάποιος πεθαίνει, που κάποιος πηγαίνει στο στρατό ή κάποιος παθαίνει φυματίωση. Δε θα αναφερθώ καν στο τι γίνεται στα Τούρκικα σήριαλ, στην Τόλμη και Γοητεία (άραγε το θυμάται ακόμα ο κόσμος ή να σταματήσω να το αναφέρω γιατί φαίνεται η ηλικία μου;;) ή στον Παπακαλιάτη…
Δεν υπάρχει ούτε μια ταινία για το πώς είναι μια καλή σχέση. Και υπάρχει πολύ καλός λόγος γι αυτό.
Ο λόγος είναι ότι οι καλές σχέσεις είναι ΒΑΡΕΤΕΣ. Οπότε δεν κάνουνε ταινίες και δε γράφουνε βιβλία για τις καλές σχέσεις γιατί κανείς δε θα τα διάβαζε. Θα βαριόμασταν. Τα βιβλία δε θα πουλούσανε και οι ταινίες θα έπιαναν πάτο.

Η Ελβετία
Ο λόγος που είναι βαρετές είναι ότι σε μια καλή σχέση υπάρχει ασφάλεια, ζεστασιά, δέσιμο, τρυφερότητα, γλύκα, κατανόηση και αίσθηση ότι ανήκεις. Και αυτά είναι χαμηλής έντασης συναισθήματα.
Δεν υπάρχει πάθος, μυστήριο, ένταση και ίντριγκα.
Οι καλές σχέσεις είναι ΒΑΡΕΤΕΣ. Και έτσι πρέπει να είναι.
Για μια αναλογία του τι συμβαίνει σκέψου πώς είναι να ζεις σε μια αναπτυγμένη και «καλή» χώρα. Σκέψου πως είναι να ζεις στην Ελβετία.
Πώς είναι η ζωή εκεί;

ΒΑΡΕΤΗ.
Όλα είναι στη θέση τους, όλα λειτουργούν (ελβετικό) ρολόι, τα κτίρια είναι όμορφα, οι δρόμοι περιποιημένοι με τα λουλουδάκια τους.
Το κράτος δουλεύει στο background και δε χώνεται πολύ στα πόδια των πολιτών. Οι πολίτες νιώθουν τη στήριξη της πολιτείας αλλά στηρίζουν και οι ίδιοι την πολιτεία. Υπακούν στο νόμους και την εμπιστεύονται. Οι σχέσεις με τις γείτονες χώρες είναι πολύ καλές. Αυτή είναι μια καλή χώρα για να ζεις.
Και είναι μια ΒΑΡΕΤΗ χώρα.

Η Ελλάδα
Αν τώρα ζεις στην Ελλάδα, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Δεν ξέρεις από που θα σου έρθει η επόμενη απεργία και πορεία.
Δεν είσαι σίγουρος ότι θα βρεις το δίκιο σου στα δικαστήρια. Δεν ξέρεις αν θα πάρεις ποτέ σύνταξη, το επίδομα ή την επιχορήγηση όταν ακόμα θα τη χρειάζεσαι, αν θα μπορείς να περπατάς στο πεζοδρόμιο χωρίς να καβαλάς αυτοκίνητα και αν θα βγεις από το νοσοκομείο αφού πρώτα έχεις καταφέρει να μπεις…
Οι πολίτες δεν εμπιστεύονται το κράτος (σε μια έρευνα σε 23 χώρες η Ελλάδα είχε το χαμηλότερο δείκτη εμπιστοσύνης στο κράτος μαζί με το Ομάν), και προσπαθούν όπου μπορούν να το παρακάμψουν. Να σβήσουν την κλήση, να μην πάνε στο στρατό και να χτίσουν το αυθαίρετο.
Η ζωή δεν είναι ποτέ βαρετή στην Ελλάδα. Οι σχέσεις με τις γειτονικές χώρες είναι έκρυθμες. Δεν ξέρεις πάντα τι σου ξημερώνει. Άρα ίσως να μην είναι και η ιδανική χώρα για να ζεις από αυτή την άποψη.

Οι σχέσεις
Κάπως έτσι είναι και με τις σχέσεις. Σε μια καλή σχέση, ο ένας φροντίζει τον άλλον και έτσι ο άλλος νιώθει ασφάλεια. Νιώθεις ότι η σχέση δεν είναι εμπόδιο στο να αναπτυχθείς σαν άνθρωπος, αλλά είναι εκεί στο background να σε στηρίζει και να φορτίζεις όταν το χρειάζεσαι. Δε χρειάζεται να ασχολείσαι διαρκώς με τη σχέση, με το να προσέχεις τι λες και τι κάνεις, με το να μην παρεξηγηθείς, με το τι θα σκεφτεί ο άλλος και με το να αναλύεις τις καταστάσεις διαρκώς.
Ταυτόχρονα, όπως οι πολίτες έχουν υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος στην Ελβετία, έτσι και σε μια καλή σχέση έχεις υποχρεώσεις απέναντι στη σχέση. Να λαμβάνεις τα συναισθήματα του συντρόφου σου υπ όψιν, να τον ακούς, να τον καταλαβαίνεις και να μην επαναπαύεσαι, αλλά να δίνεις όσο μπορείς τον καλύτερο εαυτό σου. Όχι από ανασφάλεια, αλλά από επιθυμία.
Αν όμως για κάποιον προσωπικό λόγο δεν είσαι καλά, τότε νιώθεις την ασφάλεια πως ο σύντροφός σου είναι εκεί για σένα και μπορείς να αφεθείς για λίγο μέχρι να ανακάμψεις.
Είναι πολύ όμορφες οι καλές σχέσεις!

Είναι καταδικασμένες να είναι βαρετές;
Ίσως αναρωτηθείς αν είναι καταδικασμένες να είναι βαρετές οι καλές σχέσεις. Ακούγεται πολύ ξενέρωτο αυτό που περιγράφω και ίσως κάτι μέσα σου αντιδράσει. Όπως έχει πει ο Πασκάλ Μπρυκνέρ: Παλιά εξιδανικεύαμε τον γάμο. Τώρα εξιδανικεύουμε τον έρωτα.
Δε μας αρέσει μια φλατ ζωή. Και έτσι περιμένουμε η σχέση μας να μας δώσει το πάθος που μας πουλάνε όλοι (ταινίες, Coaches και «γκουρού»).
Ευτυχώς υπάρχει λύση! Μπορούμε να ζήσουμε μια ζωή με ένταση αν θέλουμε ακόμα και όταν θα είμαστε σε μια καλή βαρετή σχέση.
Οι κάτοικοι της Ελβετίας δεν ζούνε απαραίτητα βαρετές ζωές. Αλλά αν θέλουν να ζήσουν κάτι πιο έντονο θα χρειαστεί να το «προσπαθήσουν». Να ανέβουν στις Άλπεις, να κάνουν ποδήλατο γύρω από τη λίμνη Λεμάν και κάνουν Tandem στο Interlaken.
Μπορούν να βάλουν αδρεναλίνη στη ζωή τους (ή ό,τι άλλο τους γεμίζει με ένταση) αλλά θα έρθει από δραστηριότητες που θα επιλέξουν. Όχι από τη σχέση τους με το κράτος.
Στην Ελλάδα δυστυχώς κάποιος μπορεί να νιώσει έντονα συναισθήματα από τη σχέση του με το κράτος. Αρκεί να επισκεφτεί ένα υποκατάστημα της Εφορίας ή της Πολεοδομίας… Ή απλά να βρεθεί σε μποτιλιάρισμα στο Κηφισό.
Αντίστοιχα σε μια σχέση που δεν είναι καλή, τα έντονα συναισθήματα προέρχονται από τη σχέση. «Γιατί μου μίλησε έτσι;» «Γιατί δε με παίρνει τηλέφωνο; Μήπως έκανα κάτι;» «Γιατί δεν μπορεί να καταλάβει πόσο με εκνευρίζουν οι γονείς του/της;»
Σε μια καλή σχέση μπορείς πάλι να νιώσεις έντονα συναισθήματα με τη σχέση σου, με τον σύντροφό σου αλλά δε θα είναι εξαιτίας της σχέσης σου. Μπορείτε να ξεκινήσετε ένα νέο πρότζεκτ μαζί, να κάνετε ένα ωραίο ταξίδι, ή μια διασκεδαστική δραστηριότητα.
Η ζωή δεν χρειάζεται να είναι βαρετή. Αλλά τα έντονα συναισθήματα θα έρθουν από πράγματα που θα κάνεις ΜΕ τον σύντροφό σου, όχι από την κατάσταση της σχέσης.
Θα χρειαστεί να προσπαθήσεις. Δε θα γίνει από μόνο του. Και δεν πειράζει.

Παρεξηγήσεις
Είναι πολύ όμορφες οι καλές σχέσεις. Δυστυχώς είναι εξαιρετικά σπάνιες, καθώς συχνά όταν κάποιος είναι σε μια καλή σχέση τη συγκρίνει με το ανώριμο ρομαντικό πρότυπο που προβάλλεται εκεί έξω και τη βγάζει σκάρτη, επειδή δεν έχει το πάθος και την ένταση που πιστεύει πως “θα έπρεπε” να έχει.
Έτσι θα σκεφτεί να χωρίσει επειδή θα θεωρεί ότι η σχέση του έχει πρόβλημα, αλλά η αλήθεια είναι ότι θα έπρεπε να ψάξει το πάθος και την ένταση μαζί ΜΕ τον σύντροφό του και όχι ΣΤΟΝ σύντροφό του.
Δεν είναι καθόλου «κακό» να θέλεις να σου παρέχει ο σύντροφός σου το πάθος και την ένταση, αλλά τότε θα πρέπει να γνωρίζεις ότι δεν ψάχνεις για μια καλή σχέση.
Όλα μαζί δεν γίνονται.

Όχι μόνο καλές
Στην Ελβετία δεν είναι όλοι ικανοποιημένοι όλη την ώρα. Όπως είχα γράψει σε προηγούμενο άρθρο, σε μια από τις πιο ευτυχισμένες χώρα στον κόσμο, τη Φινλανδία, συχνά οι κάτοικοι δεν είναι απόλυτα ευχαριστημένοι με τη ζωή τους.
Αντίστοιχα, οι καλές σχέσεις έχουν και πολλά προβλήματα. Όταν είσαι σε μια καλή σχέση δεν τη βιώνεις πάντα ως τέτοια. Υπάρχουν πολλές στιγμές που μπορεί να είσαι θυμωμένος με τον άλλον, να σε βγάζει από τα ρούχα σου (με την κακή την έννοια!) να μη θέλεις να του μιλήσεις, να νιώθεις πως δε σε καταλαβαίνει και να σε στεναχωρεί.
Θα έρθουν αναγκαστικά αυτές οι στιγμές και δε θα είναι λίγες. Θα αναφερθώ σε άλλο άρθρο πιο αναλυτικά για το πώς να χειριζόμαστε αυτές τις καταστάσεις και έχω γράψει στο παρελθόν για το πώς να αντιμετωπίσεις τις δύσκολες στιγμές του συντρόφου σου.
Το σημαντικό εδώ είναι ότι πρέπει να τις περιμένεις. Δεν είναι ένδειξη προβληματικής σχέσης. Είναι ένδειξη φυσιολογικής σχέσης. Η απάντηση δεν είναι απαραίτητα να τα παρατήσεις. Είναι πιο πολύπλοκο από αυτό.
Σε μια καλή σχέση πάντα υπάρχει η διάθεση για επικοινωνία (ίσως όχι απαραίτητα τη στιγμή της έντασης). Αφιερώνω ένα κεφάλαιο στο νέο μου βιβλίο στην αποτελεσματική συναισθηματική επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους. Οι εντάσεις θα έρθουν. Και θα τις διαχειριστείς.

Συμπέρασμα
Οι καλές σχέσεις μας αναπτύσσουν και μας εξελίσσουν σαν ανθρώπους. Νιώθουμε ασφάλεια, στήριξη, κατανόηση, ζεστασιά και σεβασμό. Θέλουμε να είμαστε ο καλύτερος εαυτός μας για τον σύντροφό μας αλλά μπορούμε και να αφεθούμε να φροντιστούμε όταν δεν είμαστε καλά. Υπάρχουν άσχημες στιγμές, τις περιμένουμε και τις διαχειριζόμαστε.
Είναι πολύ όμορφες οι καλές σχέσεις.
Εύχομαι από εδώ και πέρα να ψάξεις και εσύ να σου κάνεις δώρο μια τέτοια σχέση.

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ

Έρχεται ο Αύγουστος και όλοι θέλουμε να πιάσουμε θέση σε μια παραλία. Ή κάπου εκτός σπιτιού τέλος πάντων…
Τι χρειάζεται για να εκμεταλλευτούμε ψυχικά στο έπακρο τον χρόνο μας;
Πώς μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε την απόλαυση της πολυπόθητης αυτής περιόδου της χρονιάς;
Κουίζ
Ας αρχίσουμε με μια ερώτηση.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η πιο απολαυστική περίοδος των διακοπών;
Πριν τις διακοπές; Κατά τη διάρκειά τους; Μετά τις διακοπές;
Σύμφωνα με τις έρευνες η περίοδος που είμαστε πιο ευτυχισμένοι αναφορικά με τις διακοπές μας είναι πριν καν αυτές αρχίσουν. Όταν τις περιμένουμε με ανυπομονησία και τις σχεδιάζουμε. Όταν τις προσμένουμε και τις πλάθουμε στο μυαλό μας σύμφωνα με τις προσδοκίες μας.

Η δεύτερη καλύτερη περίοδος των διακοπών είναι αφού έχουμε επιστρέψει από τον προορισμό μας. Όταν καθόμαστε στο σπίτι ή με φίλους και διηγούμαστε σε εκείνους (ή σε εμάς) το πώς τα περάσαμε.

Είναι τότε που ξεχνάμε τις ατυχίες, τα στραβά και τα ευτράπελα και θυμόμαστε μόνο τις όμορφες στιγμές. Όταν εξωραΐζουμε και απωθούμε τις δυσκολίες που συναντήσαμε. Όσο περνάει ο καιρός μάλιστα τόσο καλύτερες μας φαίνονται οι διακοπές μας. Είναι όπως το καλό κρασί. Ωριμάζουν με τον χρόνο…

Τελευταία από άποψη απόλαυσης είναι η περίοδος που όντως είμαστε σε διακοπές! Όταν είμαστε στον προορισμό που ονειρευτήκαμε και κάνουμε, ή προσπαθούμε να κάνουμε, όσα φανταστήκαμε ότι θέλαμε να γίνουν.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Γιατί ο χρόνος που είμαστε στις διακοπές μας είναι ο χειρότερος από τη σκοπιά της ευτυχίας;
Πώς μπορούμε να αντλήσουμε μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εμπειρία μας;

Οι προσδοκίες
Συχνά πριν πάμε στον προορισμό μας έχουμε στο μυαλό μας συγκεκριμένες προσδοκίες για το πώς θέλουμε να περάσουμε. Που θέλουμε να πάμε, που να φάμε, μέχρι τι ώρα να κάτσουμε στην παραλία, ποια είναι η ώρα του ποτού, του μπάνιου. Έχουμε ονειρευτεί τη θάλασσα, την αμμουδιά το ηλιοβασίλεμα.
Η εμπειρία μας όμως υπόκειται σε όλους τους περιορισμούς της πραγματικότητας. Κάποιος θα αργήσει να ξυπνήσει. Κάπου θα έχει κίνηση. Θα έχει σίγουρα κόσμο στην παραλία, τον οποίο πιθανώς θα βρίσκουμε και ενοχλητικό. Δε θα έχει το φαγητό που θέλουμε. Δε θα βρούμε θέση να φάμε ή τραπέζι για το ποτό μας ή ξαπλώστρα μπροστά στην παραλία. Μπορεί να χρειαστεί να φοράμε μάσκα μέσα στη ζέστη.

Ενώ όλα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικό να συμβούν, δεν τα περιλαμβάνουμε στον «σχεδιασμό» των διακοπών μας και έτσι η σύγκριση των αισιόδοξων προσδοκιών μας με την ρεαλιστική εξέλιξη της εμπειρίας μας προκαλεί ένα βαθμό δυσφορίας.
Αντίδοτο: Εστίασε σε ό,τι πηγαίνει καλά, όχι σε ό,τι πηγαίνει στραβά.
Ένας βαθμός ανεκτικότητας είναι απαραίτητος στις διακοπές μας. Ειδικά στις ευμετάβλητες συνθήκες της φετινής χρονιάς. Έχουμε περάσει μια δύσκολη χρονιά και έχουμε ανάγκη την ξεκούραση περισσότερο από ποτέ. Θα θέλαμε τη μοναδική στιγμή μέσα στο χρόνο που ξεκουραζόμαστε, όλα να δουλεύουν ρολόι. Όλα να γίνονται σύμφωνα με τις επιθυμίες μας. Αυτή η έντονη ανάγκη είναι που μας προκαλεί τη δυσφορία όμως και όχι οι εκάστοτε συνθήκες. Προσαρμόζοντας τις προσδοκίες μας αυξάνουμε την απόλαυση.
Εστίασε σε ό,τι πηγαίνει καλά.
- Δεν πειράζει αν έχει κόσμο η παραλία. Είναι καλύτερα από το να έχει κόσμο και να είσαι μέσα στο διαμέρισμα.
-Δεν πειράζει αν έχει κίνηση ο δρόμος. Τουλάχιστον φοράς μαγιώ.
-Δεν πειράζει αν δε βρίσκεις ξαπλώστρα μπροστά στη θάλασσα. Πέρνα περισσότερο χρόνο μέσα στη θάλασσα!
-Δεν πειράζει αν φοράς μάσκα. Τουλάχιστον τα πόδια σου τα βρέχει η θάλασσα.

Το πρόγραμμα
Πηγαίνουμε διακοπές και θέλουμε συχνά να κάνουμε πολλά πράγματα.
Να δούμε όλες τις παραλίες (τι όλο στην ίδια θα καθόμαστε; βαριέμαι), να επισκεφθούμε όλα τα αξιοθέατα, να φάμε σε όσο πιο πολλές ταβέρνες γίνεται. Ειδικά παλιότερα που πηγαίναμε ευκολότερα σε μέρη του εξωτερικού, όπου είχαμε την αίσθηση ότι μια φορά μόνο θα πάμε σε αυτό το μέρος.
Μας πιάνει μια μανία να τα κάνουμε όλα, να τα ζήσουμε όλα, που ξεχνάμε να ζήσουμε και αυτά τα οποία τελικά επιλέγουμε.
Είμαστε με το βλέμμα στο ρολόι για την επόμενη δραστηριότητα ώστε να χωρέσουν όλα στο πρόγραμμά μας. Να μη μείνει τίποτα απ’ έξω. Είτε πρόκειται για φαγητό σε συγκεκριμένο μαγαζί, είτε για απογευματινό κοκτέιλ στο κατάλληλο μπαρ. Έτσι η εμπειρία των διακοπών γεμίζει με άγχος. Είναι εξαντλητικό.
Ίσως κάποιοι φέτος να είναι λίγο πιο αποφασισμένοι να κάτσουν σε ένα μέρος λόγω της κατάστασης, αλλά και η αίσθηση του τι χάνουν που είναι περιορισμένοι σε ένα μέρος, κάποιους τους κουράζει.
Αντίδοτο: Άκου το σώμα σου, όχι το πρόγραμμά σου.
Ας αναρωτηθώ. Τι έχει μεγαλύτερη αξία τελικά; Να βιάσω τον εαυτό μου να σηκωθώ και να αλλάξω παραλία για να τις δω όλες ή να κάτσω εδώ που περνάω καλά και να απολαύσω; Γιατί να δω όλες τις παραλίες του νησιού; Τι κι αν αφήσω την καλύτερη απ’έξω (άσε που μάλλον θα είναι τίγκα στον κόσμο αφού είναι η καλύτερη, οπότε θα αγχώνομαι και γι αυτό), αν αυτή στην οποία είμαι με ικανοποιεί;
Η μεγιστοποίηση της απόλαυσης μιας εμπειρίας έρχεται από το πόσο εστιασμένοι και αφοσιωμένοι είμαστε κατά την πραγματοποίησή της και όχι από το γεγονός ότι την πραγματοποιήσαμε. Πόσο δοθήκαμε στην εμπειρία; Πόσο διασπασμένη ήταν η προσοχή μας; Πόσο σκεφτόμασταν την επόμενη δραστηριότητα; Μήπως είσαι πάντα με το ρολόι στο χέρι;
Ακούς το πρόγραμμα ή ακούς τι σου λέει το σώμα σου και η διάθεσή σου;
Έχω ταξιδέψει πάρα πολύ και γνωρίζω από πρώτο χέρι πόση διαφορά κάνει στην ευχαρίστηση ενός ταξιδιού το να τα κάνεις όλα, από το να κάνεις μερικά αλλά να τους δίνεις τη σημασία που τους αρμόζει.

Οι ευθύνες
Όταν, λοιπόν, έχουμε πολλές επιλογές γινόμαστε πιο δυστυχισμένοι. Από τις πιο ξεκούραστες διακοπές που έχω κάνει ήταν στην Ανάφη όπου για πέντε ημέρες πηγαίναμε στην ίδια παραλία. Τίποτα να διαλέξεις. Απόλυτη χαλάρωση.

Μια οικογένεια Δανών έρχονται εδώ και τέσσερα χρόνια στην Τήνο και μένουν για δυο βδομάδες. Περνούν όλο το διάστημα στην ίδια παραλία. Χωρίς αυτοκίνητο. Κάθε φορά.
Ένας βασικός λόγος που βοηθάει να μην έχουμε πολλές επιλογές είναι ότι δε χρειάζεται να σκεφτόμαστε. Ζούμε σε ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες, καθώς χρειάζεται να προσέχουμε για τον κορονοϊό και να προσαρμοζόμαστε σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο πλαίσιο διεθνών συγκυριών. Οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη την βεβαιότητα και οι καταστάσεις που ζούμε δεν μας την προσφέρουν. Αλλιώς τα υπολογίζουμε, αλλιώς μας έρχονται. Το τέλος της κατάστασης δεν είναι ξεκάθαρο.
Κατά συνέπεια, το πλέον απαραίτητο στοιχείο για τις διακοπές είναι να ελαχιστοποιήσουμε το πόσο σκεφτόμαστε και ανησυχούμε. Να ξεκουράσουμε το μυαλό μας. Να ελαχιστοποιήσουμε τις ευθύνες μας.
Αυτό σημαίνει, είτε κάποιος άλλος να φροντίζει τις δικές μας ανάγκες, είτε (αν αυτό δεν είναι εφικτό) να έχουμε όσο λιγότερες ανάγκες που χρειάζονται να φροντιστούν.
Απλοποίησε όσο μπορείς την εμπειρία των διακοπών σου. Πήγαινε σε ένα μέρος όπου θα μπορέσεις να μείνεις όσο περισσότερο μπορείς στον ίδιο χώρο. Πήγαινε στους γονείς σου (αν τους αρέσει να σε φροντίζουν…). Πήγαινε σε μια παραλία και στήσε τη σκηνή σου εκεί. Δημιούργησε μια απλή ρουτίνα και ακολούθησέ την. Η αίσθηση της ρουτίνας σε βάζει στον αυτόματο. Δε σκέφτεσαι.
Αν ανησυχείς για τον κορονοϊό δημιούργησε τη δική σου φούσκα έμπιστων ανθρώπων και περιόρισε την κοινωνική σου ζωή σε αυτή την παρέα. Θα περάσεις το ίδιο καλά. Ίσως και καλύτερα… Άδειασε όσο μπορείς το μυαλό σου.
Αντίδοτο: Ξεκούρασε το μυαλό σου από περιττές ευθύνες.

Τα social media
Πώς περνάς τις διακοπές σου; Σου αρέσει να βγάζεις φωτογραφίες;
Ενώ οι διακοπές υποτίθεται πως είναι μια διακοπή από την καθημερινότητα, στον τομέα της κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να είναι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Κάτι μας πιάνει στις διακοπές μας. Πρέπει να ανεβάσουμε οπωσδήποτε φωτό. Να απαθανατίσουμε το χταποδάκι με το ούζο, την ξαπλώστρα με το freddo και τη θάλασσα με το ηλιοβασίλεμα. Αλλιώς είναι σαν να μην πήγαμε…
Μόλις επέστρεψα από μια βδομάδα στην ίδια παρέα με πέντε έφηβα κορίτσια και σοκαρίστηκα από την απόλυτη προσκόλληση στο κινητό τους. Δεν ξέρω πόσα από τα μέρη είδαν από όσα επισκεφτήκαμε. Ίσως τα είδαν μέσα από την οθόνη του κινητού τους, όταν τσέκαραν την φωτογραφία που έβγαλαν…
“You are what you share” έγραφε μια αφίσα στο Σύδνεϋ μιας μάρκας φωτογραφικής μηχανής. Σοκαρίστηκα όταν την είδα. Δυστυχώς όμως, για πολλούς αυτή η φράση αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.
Περνάμε το χρόνο μας πάνω από το κινητό και περνάει η μέρα δίχως να τη ζήσουμε. Ανησυχούμε αν αυτή είναι η τέλεια στιγμή για να μοιραστούμε και χάνουμε τη στιγμή την ίδια.
Αντίδοτο: Βάλε το κινητό στο αθόρυβο στον πάτο της τσάντας. Πιάσε ένα βιβλίο.

Είσαι διακοπές για να χαλαρώσεις και να γεμίσεις μπαταρίες. Για πολλούς ανθρώπους το να χαλαρώσουν είναι ιδιαίτερα κουραστικό (και πολύ βαρετό), καθώς ο εγκέφαλός τους έχει συνηθίσει στα διαρκή ερεθίσματα τα οποία προσφέρει η τεχνολογία και τα social media. Οποιαδήποτε αλλαγή από το σύνηθες (ακόμα και αν είναι ευχάριστη) μας ταλαιπωρεί λίγο.
Αν θέλεις όντως να κάνεις διακοπές όμως, τότε προσπάθησέ το. Δώσε το χρόνο στον εαυτό σου. Μια νέα χρονιά αρχίζει το Σεπτέμβρη. Γέμισε με εμπειρίες, όχι με αναρτήσεις στο Instagram.

Συμπέρασμα
“Διακοπές είναι οι άνθρωποι”, είπε μια φίλη.
Είναι ακριβώς έτσι. Εστίασε στους ανθρώπους που έχεις γύρω σου. Όχι στους διαδικτυακούς.
Εστίασε σε ό,τι πάει καλά, κάψε το πρόγραμμα και κλείσε το κινητό.
Ακόμα και αν δεν έχεις μοιραστεί κάτι που έχεις ζήσει θα έχεις ζήσει κάτι άξιο να μοιραστείς!

Η κοινωνία μας έχει ένα συγκεκριμένο τρόπο να κρίνει και να κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους σαν πετυχημένους ή αποτυχημένους. Και αυτός ο τρόπος μας οδηγεί σε ατυχή ψευδή συμπεράσματα για τον εαυτό μας…
Συνήθως θεωρούμε πως η ζωή είναι ένας αγώνας. Δηλαδή, ΕΝΑΣ αγώνας. Η απλότητα του συλλογισμού μας επιτρέπει να κατατάξουμε τους ανθρώπους (αλλά και τον εαυτό μας) στην κλίμακα επιτυχίας.
Όμως είναι όντως έτσι;
ΟΧΙ!

Η πολύπλοκη αλήθεια
Η ζωή είναι πιο πολύπλοκη από ό,τι το μυαλό μας θα ήθελε να είναι. Η ζωή μας αποτελείται από αμέτρητους αγώνες, σε διαφορετικούς τομείς, που γίνονται ταυτόχρονα και ο κάθε αγώνας έχει διαφορετικά έπαθλα.

Υπάρχει ο αγώνας για τα χρήματα, τη φήμη και τη δόξα φυσικά και αυτός είναι ο αγώνας που ελκύει πάρα πολλούς θεατές. Είναι ο βασικότερος αγώνας σύμφωνα με τον οποίο δυστυχώς τείνουμε να κατηγοριοποιούμε τον εαυτό μας αλλά και τους άλλους. Στους ανθρώπους μας αρέσει η απλότητα. Να ξέρουμε που στεκόμαστε, γιατί αυτό μας δίνει μια αίσθηση ελέγχου. Αλλά η ζωή δεν είναι απλή, όσο και αν θα θέλαμε να ήταν και όσο και αν παρουσιάζεται έτσι διαρκώς από όλους.
Πέρα από τον αγώνα για χρήματα και δόξα υπάρχει και ο αγώνας για το ποιος θα παραμένει πιο ήρεμος την ώρα της απογοήτευσης και της αναμπουμπούλας, ο αγώνας για το ποιος είναι πιο ευγενικός με τα παιδιά, ο αγώνας για το ποιος είναι πιο υποστηρικτικός σε μια φιλία, για το ποιος μπορεί να ακούσει καλύτερα τον συνάνθρωπό του, για το ποιος μπορεί να νοιαστεί περισσότερο για το περιβάλλον, για το ποιος παρατηρεί καλύτερα τον βραδινό ουρανό, ή για το ποιος μπορεί να αντλήσει περισσότερη ευχαρίστηση από ένα καρπούζι.
Όσο και αν θέλουμε να κατατάξουμε τους ανθρώπους σε μια ιεραρχία στη ζωή, η αλήθεια είναι πολύ πιο πολύπλοκη.

Όλα έχουν συνέπειες
Απλά δε γίνεται να κερδίζουμε σε κάθε αγώνα. Όχι μόνο αυτό, αλλά η επιτυχία μας σε ένα τομέα μπορεί να επηρεάζει την επιτυχία μας σε άλλους πολύ σημαντικούς τομείς. Αν έχεις μεγάλη επαγγελματική επιτυχία στην εταιρεία σου, μάλλον θα αποτυγχάνεις στον αγώνα της προσοχής που δίνεις στα παιδιά σου, στο πόσο χώρο αφιερώνεις σε φίλους ή χόμπι και στο πόση ευχαρίστηση αντλείς από έναν όμορφο κήπο.
Αν είσαι πολύ πετυχημένος στον αγώνα της φήμης, τότε είναι πολύ πιθανό να μην κερδίζεις στον αγώνα της υπομονής γύρω από τρίχρονα παιδιά ή στο αγώνα του πόσο ποιοτικό χρόνο περνάς με τον εαυτό σου. Δεν μπορούμε να κάνουμε τα πάντα.
Όλα έχουν συνέπειες. Κάθε όραμα επιτυχίας κάπου αποτυγχάνει.
Έχω γράψει πολλές φορές πόσο ταλαιπωρημένος άνθρωπος ήταν ο Καζαντζάκης, πόσα θέματα με την οικογένειά του είχε ο Steve Jobs, πόσα θέματα είχε ο Έντισον, ο Αϊνστάιν και ο Νεύτωνας. Δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα.
Στο πολύ επικίνδυνο βιβλίο «Το κλαμπ των 5πμ» οι μαθητές του τιτανοτρισμέγιστου (αλλά και εξαιρετικά συναισθηματικά μόνου) “Γκουρού”, ο ζωγράφος και η επιχειρηματίας, στο τέλος παντρεύονται (ωωω τι γλυκό…) και αυτός γίνεται σούπερ καλλιτέχνης, εκείνη σούπερ επιχειρηματίας, έχουν φαναστικές καριέρες, τρέχουν μαζί μαραθώνιους και κάνουν και παιδί. Έλεος… Άραγε το παιδί ποιος το προσέχει; Πώς μεγαλώνει αυτό το καημένο με τόσο υπερ-απασχολημένους γονείς; Ποιον δουλεύουμε επιτέλους;
Δεν είναι έτσι η ζωή. Δεν μπορείς να πετυχαίνεις σε κάθε αγώνα της ζωής. Δε γίνεται.
Αλλά δεν πειράζει. Αν δεν μπορείς να πετυχαίνεις σε κάθε αγώνα, τότε αυτό σημαίνει πως δεν μπορεί να αποτύχεις και σε κάθε αγώνα της ζωής… Η ζωή δεν είναι δίαθλο ή τρίαθλο. Είναι δισεκατομμυρίαθλο.
Μπορεί να μην μπορείς να συναγωνιστείς στον αγώνα για χρήματα και φήμη, αλλά μπορείς ακόμα να αγωνιστείς επάξια στον αγώνα για ευγένεια, φιλία και συγχώρεση. Πάρα πολλοί που πετυχαίνουν στον αγώνα του πλούτου αποτυγχάνουν σε αυτούς τους πιο ευγενείς αγώνες.

Μπορείς ακόμα να κερδίσεις στον καθόλου ασήμαντο αγώνα του να περνάς καλά όταν είσαι μόνος σου, ή στον αγώνα του να κοιμάσαι αρκετές ώρες τα βράδια χωρίς άγχος, ή του να είσαι δημιουργικός στον ελεύθερο χρόνο σου, αφού έχεις κερδίσει στον πολύ δύσκολο αγώνα του να έχεις ελεύθερο χρόνο…
Δεν αποτυγχάνεις ποτέ σε όλα. Δεν μπορείς να αποτύχεις στη ζωή. Απλά δε γίνεται.
Όταν ένας αγώνας δεν πηγαίνει καλά, τότε υπάρχουν τόσοι πολλοί άλλοι εξίσου καίριοι και ουσιαστικοί αγώνες στους οποίους αξίζει να δοκιμαστείς. Στο να έχεις χιούμορ, να έχεις ευγνωμοσύνη, να μπορείς να απολαμβάνεις τα μικρά, να βάζεις πίσω τα παλιά, να προστατεύουμε τη φύση και στο να είσαι συνεπής.
Αυτοί είναι οι γεμάτοι αρετή, έντιμοι αγώνες στους οποίους όσοι νιώθουμε ότι αποτύχαμε μπορούμε επιτέλους να μάθουμε να κερδίζουμε…
Βασισμένο σε βίντεο του School of Life

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ

Είναι μια ερώτηση που έχει απασχολήσει σχεδόν όλους. Ποια είναι η φύση μας; Είμαστε φτιαγμένοι για να έχουμε μια σχέση με έναν σύντροφο για πάντα ή για να έχουμε πολλούς συντρόφους ταυτόχρονα;
Η απάντηση θα μας εκπλήξει (αλλά ίσως όχι και τόσο…)
Το άρθρο βασίζεται εξ ολοκλήρου στο βιβλίο: The Red Queen, (Sex and the Evolution of Human Nature) by Matt Ridley

Η απάντηση
Για όσους δε θέλετε να διαβάσετε το λεπτομερές άρθρο, η απάντηση είναι πως
Είμαστε σχεδιασμένοι για να ζούμε σε ένα μονογαμικό σύστημα, το οποίο όμως βρίθει (εκατέρωθεν) από μοιχεία.
Για τη λογική της απάντησης συνεχίστε να διαβάζετε.

Πώς θα απαντήσουμε;
Ας ξεκαθαρίσουμε πως για να απαντήσουμε στο ποια είναι η φύση του ανθρώπου θα χρειαστεί να αποτανθούμε στη… φύση. Στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου και στο τι κάνουν τα άλλα ζώα που ζούνε σε παρόμοιες συνθήκες με εμάς. Όχι στην ηθική, ή στην κοινωνία ή στην κουλτούρα. Μόνο στη φύση, γιατί η ερώτηση αφορά στη φύση μας σαν είδος.
Τα ευρήματα των ερευνών δεν αποτελούν ηθικό κώδικα, ούτε ένδειξη του «σωστού». Απλά μια επιστημονική συλλογιστική του ποια είναι η ανθρώπινη φύση. Στόχος του άρθρου (όπως και γενικά η δική μου φιλοσοφία) είναι η η κατανόηση και όχι η δικαιολόγηση.

Γιατί ζευγαρώνουν οι οργανισμοί;
Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά. Για ποιο λόγο ζευγαρώνουν τα ζώα; Η απάντηση είναι ότι κάθε ζώο, είτε θηλυκό είτε αρσενικό, επιλέγει το πώς θα ζευγαρώσει μόνο με ένα σκοπό:
Ψάχνει τον καλύτερο τρόπο για να περάσει τα γονίδιά του στην επόμενη γενιά.
Αυτή είναι η βάση της συλλογιστικής στη σημερινή επιστημονική κοινότητα.
Ψάχνει τον αποτελεσματικότερο τρόπο να περάσει όσο περισσότερο γονίδια μπορεί στην επόμενη γενιά και να τους δώσει τα καλύτερα εφόδια ώστε να επιβιώσουν στον κόσμο.

Αρσενικό-θηλυκό και ο κανόνας της γονεϊκής επένδυσης
Ένας κανόνας που παρατηρείται στη φύση είναι πως όσο λιγότερο επενδύει στη γονεϊκότητα το ένα φύλο, τόσο πιο πιθανό είναι να φλερτάρει με άλλους συντρόφους και να κυνηγάει το άλλο φύλο.
Αυτός είναι ένας κανόνας που ισχύει ευρέως και μπορούμε να το δούμε καλύτερα μελετώντας τις σπάνιες εξαιρέσεις. Υπάρχουν 30 είδη πουλιών (ένα από τα οποία ο φαλαρόποδας) όπου το θηλυκό είναι μεγαλύτερο σε μέγεθος από το αρσενικό. Σε όλα αυτά τα είδη το θηλυκό γεννάει τα αυγά, αλλά το αρσενικό τα κλωσάει και μεγαλώνει μετά τα μικρά, ενώ το θηλυκό φλερτάρει επιθετικά με νέα αρσενικά.

Ο συγγραφέας του βιβλίου, στο οποίο βασίζεται το άρθρο, αναφέρει ένα παράδειγμα όπου είχε δει τριάντα θηλυκά να φλερτάρουν ένα καημένο (όπως το λέει) αρσενικό, το οποίο σχεδόν το είχαν πνίξει. Ο λόγος που τα θηλυκά μπορούσαν να το κάνουν αυτό, είναι ότι τα ταίρια τους ήταν στη φωλιά και κλώσαγαν τα αυγά, οπότε εκείνα ήταν ελεύθερα να βγουν και να αναζητήσουν νέα αρσενικά να ζευγαρώσουν.
Ο συνήθης κανόνας στη φύση (ιδιαίτερα στα θηλαστικά) είναι βέβαια πως το θηλυκό έχει μεγαλύτερη γονεϊκή επένδυση, λόγω της κύησης και του θηλασμού και έτσι τα αρσενικά είναι ελεύθερα να φλερτάρουν άλλα διαθέσιμα θηλυκά για να ζευγαρώσουν.

Άντρες και γυναίκες
Εφαρμόζοντας τον κανόνα της γονεϊκής επένδυσης στους ανθρώπους συνειδητοποιούμε πως είναι ξεκάθαρη ασύμμετρη. Εννέα μήνες εγκυμοσύνης συγκρινόμενοι με πέντε λεπτά (στην καλύτερη) διασκέδασης. Αυτό υποδεικνύει ότι είναι στη φύση των αντρών να φλερτάρουν και να κυνηγάνε τις γυναίκες. Ενδεικτικά, δεν υπάρχει καμία κοινωνία στον κόσμο, όπου η γυναίκα να ζητάει τον άντρα σε γάμο…

Η ασύμμετρη γονεϊκή επένδυση στους ανθρώπους έχει και άλλες συνέπειες. Σημαίνει ότι είναι στο συμφέρον των αντρών να ζευγαρώσουν με όσες περισσότερες γυναίκες γίνεται, ώστε να περάσουν όσο περισσότερες φορές μπορούν τα γονίδιά τους στην επόμενη γενιά. Αντιθέτως, οι γυναίκες δεν κερδίζουν πολλά από το να ζευγαρώσουν με πολλούς άντρες, καθώς μια φορά το χρόνο μένουν έγκυες, οπότε η ποσότητα των αντρών δεν είναι το βασικό στοιχείο που θα τους απασχολήσει γενετικά.
Αυτό αποτυπώνεται στο γεγονός πως στατιστικά οι άντρες είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν πιο πολλά παιδιά σε σχέση με τις γυναίκες. Πχ άντρες που κάνουν δεύτερο γάμο είναι πολύ πιο πιθανό να κάνουν παιδιά και με τις δυο συζύγους από ό,τι είναι οι γυναίκες να κάνουν παιδιά και με τους δυο συζύγους.

Ομοφυλοφιλία και οι διαφορές των δυο φύλων
Η τάση των αντρών για να ζευγαρώνουν (να κάνουν περιστασιακό σεξ) περισσότερο ίσως φαίνεται και από έναν αναπάντεχο τομέα. Τα ομοφυλοφιλικά ζευγάρια. Είναι γνωστό ότι τα περισσότερα γκέι-μπαρ είναι μέρη όπου μπορείς να πας να βρεις κάποιον για να κάνεις σεξ για μια νύχτα και οι γκέι-σάουνες είναι μέρη όπου μπορεί ένας γκέι άντρας να πάει και να κάνει σεξ με πολλά άγνωστα μεταξύ τους άτομα.
Οι ομοφυλόφιλοι άντρες κάνουν σταθερές σχέσεις και έχουν ανάγκη τη συναισθηματική εγγύτητα όπως όλοι, αλλά ταυτόχρονα, η απιστία είναι μεγαλύτερο πρόβλημα στα γκέι ζευγάρια αντρών από ό,τι στα ετεροφυλοφιλικά ζευγάρια.
Αντιθέτως, στα γκέι ζευγάρια γυναικών παρατηρείται μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Οι γκέι γυναίκες σπάνια κάνουν σεξ με αγνώστους, κάνουν σταθερές σχέσεις με μικρό ρίσκο απιστίας και έχουν κατά μέσο όρο λιγότερες από δέκα ερωτικές συντρόφους στη ζωή τους.
Σαφώς τα ανωτέρω δεν ισχύουν για όλους τους γκέι άντρες και όλες τις γκέι γυναίκες, αλλά ισχύουν κατά μέσο όρο.
Μια εξήγηση γι αυτό το φαινόμενο είναι ότι οι ομοφυλόφιλοι άντρες συμπεριφέρονται σαν άντρες, αλλά πιο έντονα, και οι ομοφυλόφιλες γυναίκες συμπεριφέρονται σαν γυναίκες, αλλά πιο έντονα.

Ένα συμπέρασμα είναι λοιπόν πως και οι ετεροφυλόφιλοι άντρες θα είχαν την τάση να συμπεριφερθούν με παρόμοιο τρόπο, δηλαδή να έχουν μια σταθερή σχέση και να κάνουν περιστασιακό σεξ, αν οι γυναίκες ενδιαφερόντουσαν εξίσου.
Ο Αμερικάνος ανθρωπολόγος Donald Symons υποστηρίζει πως η επιθυμία για μονογαμική σταθερή σχέση με μια σύντροφο ζωής και η επιθυμία για περιστασιακό σεξ με άλλες γυναίκες, δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενες επιθυμίες για έναν ετεροφυλόφιλο άντρα γενετικά.
Φαίνεται πως η τάση των αντρών θα ήταν να είναι πολυγαμικοί αν οι γυναίκες τους το επέτρεπαν.
Η ατάκα: «Δε σήμαινε τίποτα για μένα. Ήταν μόνο σεξ» μπορεί όντως να ισχύει για έναν άντρα, χωρίς βέβαια να σημαίνει ότι αυτή θα έπρεπε να είναι αποδεκτή συμπεριφορά από μια γυναίκα.

Χαρέμι ή ζευγάρι; (στα ζώα)
Αν όμως οι άντρες θέλουν πολλές γυναίκες, τότε πώς μπορεί να γίνει αυτό; Η απάντηση είναι ότι δεν εξαρτάται από αυτούς…
Στο ζωικό βασίλειο ένα θηλυκό έχει μια επιλογή να κάνει. Να μπει σε ένα χαρέμι με ένα δυνατό αρσενικό, (άρα ένα αρσενικό με καλά γονίδια για τα παιδιά της) αλλά να μεγαλώσει το παιδί μόνη της, ή να βρει ένα σύντροφο ζωής που θα τη βοηθήσει με το μεγάλωμα των παιδιών της;
Τι είναι πιο σημαντικό να της παρέχει το αρσενικό; Τα πλεονεκτήματα της ασφάλειας και μιας πλούσιας διατροφικά περιοχής ή τα πλεονεκτήματα της γονεϊκής βοήθειας. Θέλει πάροχο ή πατέρα; Το φυσικό περιβάλλον θα επηρεάσει την απόφασή της.
Η απάντηση σε αυτό το δίλημμα είναι που καθορίζει στη φύση αν ένα είδος θα γίνει πολυγαμικό ή μονογαμικό. Αν για παράδειγμα ένα αρσενικό έχει μια αρκετά πλούσια σε τροφή περιοχή, τότε το θηλυκό ευχαρίστως επιλέγει την διατροφική ασφάλεια και μεγαλώνει το παιδί της μόνη (πχ στους γορίλλες).

Αν όμως η περιοχή που ζουν δεν υποστηρίζει πολλά «άτομα» τότε το θηλυκό θα επιλέξει ένα αρσενικό μόνο ώστε να είναι καλύτερος πατέρας για τα παιδιά της, πχ Gibbon.

Το ενδιαφέρον είναι ότι παρά το γεγονός ότι τα αρσενικά πάντα κυνηγάνε τα θηλυκά, τελικά τα θηλυκά είναι αυτά που καθορίζουν αν ένα είδος θα είναι πολυγαμικό ή μονογαμικό.

Χαρέμι ή ζευγάρι; (στους ανθρώπους)
Κάτι παρόμοιο παρατηρείται και σε ορισμένες φυλές ανθρώπων ακόμα και τώρα.
Στη φυλή Kipsigy στην Κένυα, οι πλούσιοι άντρες έχουν πιο πολλές αγελάδες και πιο πολλές συζύγους. Η πολυγαμία επιλέγεται οικειοθελώς από τις γυναίκες.
Το ίδιο έχω βιώσει και εγώ από προσωπική μου εμπειρία.
Θυμάμαι έντονα το ταξίδι μου στην Κένυα, και την έκπληξή μου όταν ο οδηγός μας είπε: «Η γυναίκα μου με πιέζει να παντρευτώ κι άλλη γυναίκα. Οι δουλειές είναι πολλές και δεν προλαβαίνουμε. Είμαι Χριστιανός και δεν μπορώ να παντρευτώ δυο φορές, αλλά με τον νόμο των Μασάαι μπορώ να το κάνω». Η οικονομία καθορίζει την πολυγαμία.
Επίσης θυμάμαι στο Λονδίνο να μου λέει ένας οδηγός ταξί από την Γκάνα, ότι στη χώρα του, μπορεί ένας άντρας να παντρευτεί πολλές γυναίκες αν θέλει, αλλά θα πρέπει να χτίσει ένα σπίτι στην κάθε μια. Αν χωρίσει, το σπίτι το κρατάει η γυναίκα.Και πάλι η οικονομία καθορίζει την πολυγαμία.
Στο ταξίδι μου στη Ναμίμπια επισκεφθήκαμε τη φυλή των Χίμπα. Οκτώ γυναίκες ζούσαν αρμονικά μεταξύ τους και μεγάλωναν τα παιδιά δυο αντρών, οι οποίοι όταν πήγαμε ήταν ακροβολισμένοι κάπου και έβοσκαν τα πρόβατα. Εκείνες χαρωπές μας συνάντησαν και συζητήσαμε, εξηγώντας μας τον τρόπο ζωής τους. Οι άντρες βόσκουν τα πρόβατα και οι γυναίκες μεγαλώνουν τα παιδιά και φροντίζουν το φαγητό της ομάδας. Να πω την αλήθεια τους λυπήθηκα τους άντρες όλη μέρα μόνους και απομονωμένους με τα πρόβατα (ίσως και μακριά ο ένας από τον άλλον), ενώ οι γυναίκες συζητούσαν και φαινόταν να περνούσαν ομαδικά όμορφα μεταξύ τους και μαζί με τα παιδιά.

Πάροχος ή πατέρας; Ένα δίλημμα που ίσως να μην είναι τόσο ξένο για μια γυναίκα ακόμα και εκτός της Αφρικής…

Είναι πάντα όλα καλά;
Τι έχει να πει μια γυναίκα όμως αν είναι να μοιραστεί τον άντρα της με μια άλλη; Διαχρονικά, είτε θα έπρεπε να την πιέσει ο άντρας, (όπως σε πολλά δεσποτικά καθεστώτα) είτε να την «εξαγοράσει». Για παράδειγμα σε πολλές φυλές στην Αφρική τα παιδιά της πρώτης γυναίκας έχουν ειδικά προνόμια. Επίσης σε μέρη της Αφρικής η νομοθεσία προβλέπει πως η πρώτη γυναίκα κληρονομεί το 70% της περιουσίας του άντρα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η συνεργασία της.
Στην Δύση υπάρχουν νόμοι ενάντια στην πολυγαμία. Ποιους όμως προστατεύουν τελικά αυτοί οι νόμοι; Τους άντρες ή τις γυναίκες;
Σύμφωνα με τη λογική που αναπτύσσεται εδώ, αν κάθε γυναίκα προτιμούσε να είναι η δεύτερη ή τρίτη γυναίκα ενός πλούσιου ή δυνατού άντρα, τότε θα υπήρχε στο τέλος έλλειψη από διαθέσιμες γυναίκες και πολλοί φτωχοί άντρες θα παρέμεναν (δυστυχώς γι αυτούς) άγαμοι. Οι νόμοι περί μονογαμίας, φαίνεται τελικά να υπάρχουν για να προστατεύουν τους άντρες και όχι τις γυναίκες…

Το φυσικό μας σύστημα και η οικονομία
Ποιο είναι λοιπόν το φυσικό μας σύστημα ζευγαρώματος σαν είδος; Πρέπει να είναι το σύστημα το οποίο ίσχυε πριν από χιλιάδες χρόνια στις κοινωνίες των τροφοσυλλεκτών προγόνων μας στις σαβάνες της Αφρικής.

Η παρατήρηση μοντέρνων φυλών που ζουν όπως ζούσαν οι άνθρωποι πριν την αγροτική επανάσταση, δείχνει πως ανάλογα με την οικονομία της εκάστοτε περιοχής οι άντρες ήταν ικανοί να είναι πολυγαμικοί και οι γυναίκες να μπαίνουν σε χαρέμια (παρά τις διαμαρτυρίες των άλλων γυναικών-συζύγων). Αν όμως η οικονομία δεν το επέτρεπε, τότε οι άντρες μπορούσαν να είναι καλοί πατέρες και οι γυναίκες να τους μονοπωλούν ζηλοφθόνως (και εκείνοι τις γυναίκες τους).
Συνεπώς, η ανθρωπότητα έχει πολλά πιθανά συστήματα ζευγαρώματος. Ένα για κάθε οικονομική κατάσταση.

Η Αγροτική Επανάσταση και τα χαρέμια
Οι τροφοσυλλέκτες δεν μπορούσαν να συλλέξουν και να αποθηκεύσουν πολύ πλούτο. Η αγροτική επανάσταση έφερε τα πάνω-κάτω, όμως και η ικανότητα αποθήκευσης πλούτου δημιουργήθηκε. Αυτό έφερε τη δημιουργία των χαρεμιών σε άλλη διάσταση! Απλές αγροτικές οικονομίες, συχνά έχουν χαρέμια με έως και 100 γυναίκες ανά αρχηγό.
Ο Κινέζος αυτοκράτορας Fei-Ti είχε έως και 10,000 γυναίκες στο χαρέμι του. Φυλασσόντουσαν μέσα σε τείχη και τις περιποιούνταν νεαρές κοπέλες (πριν να τους έρθει περίοδος) και ευνούχοι (για να μην μπορούν να ζευγαρώσουν).

Οι άνθρωποι του αυτοκράτορα κρατούσαν λεπτομερή ημερολόγια ωορηξίας των γυναικών και ο αυτοκράτορας έπρεπε να διατηρεί το σπέρμα του για δυο γυναίκες την ημέρα. Αρκετοί αυτοκράτορες παραπονιόντουσαν για τα δύσκολα σεξουαλικά τους καθήκοντα.
Φαίνεται πως τελικά τα χαρέμια δεν είχαν σαν στόχο την σαρκική απόλαυση του αυτοκράτορα, όπως ίσως θα υποθέταμε σήμερα κοιτάζοντας προς τα πίσω. Αντιθέτως, ήταν προσεχτικά σχεδιασμένες μηχανές γονιμοποίησης, με στόχο τη διάδοση των γονιδίων του, όπως η φύση επιτάσσει.

Σεξ και βία
Είναι στη φύση των αρσενικών να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τα θηλυκά. Αν ο πόλεμος ήταν κάτι που κληρονομήσαμε από την εχθρότητα ανάμεσα σε ομάδες αρσενικών για πρόσβαση στα θηλυκά, τότε θα έπρεπε οι περισσότεροι πόλεμοι ανάμεσα σε φυλές να γίνονται για τους ίδιους λόγους, ακόμα και σήμερα.
Αν και η επικρατούσα άποψη ήταν ότι οι πόλεμοι γινόντουσαν για περιοχές και πρόσβαση σε αγαθά, τελικά φαίνεται πως οι πόλεμοι γινόντουσαν για τις γυναίκες. Αν έχεις περισσότερα αγαθά, θα έχεις και περισσότερες γυναίκες, αφού.
Είναι επίσης γνωστό, ότι μέχρι και σήμερα, όταν ένας στρατός καταλαμβάνει μια νέα περιοχή συμβαίνουν πολλοί βιασμοί. Ακριβώς όπως κάνουν και οι χιμπατζήδες. Όταν πολεμήσουν μια γειτονική ομάδα και σκοτώσουν τα αρσενικά της, αμέσως «γονιμοποιούν» τις θηλυκές της νέας ομάδας.
Όλες οι έρευνες σε πιο πρωτόγονες κοινωνίες πριν προλάβουν τα κράτη να επιβάλουν τους νόμους τους, έβρισκαν ότι υπήρχαν συχνή βία ανάμεσα στις φυλές. Μια έρευνα υπολογίζει ότι περίπου το ένα τέταρτο των αντρών σκοτωνόντουσαν σε αυτές τις κοινωνίες από άλλους άντρες. Το βασικό κίνητρο ήταν το σεξ.
Ίσως να μην είναι τόσο δύσκολο να το πιστέψουμε αυτό εμείς. Οι Έλληνες άλλωστε πήγαν μέχρι την Τροία για την Ωραία Ελένη!

Τα νόθα παιδιά
Σε μια καταπληκτική πρόσφατη μελέτη στη δυτική Ευρώπη, τα ακόλουθα ευρήματα προέκυψαν: Παντρεμένα θηλυκά επιλέγουν να έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις με αρσενικά που είναι κυρίαρχα, μεγαλύτερα, πιο όμορφα, πιο συμμετρικά στην όψη και παντρεμένα. Τα θηλυκά είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις αν τα ταίρια τους είναι υποτακτικά, νεαρότερα, λιγότερο όμορφα, ή έχουν ασύμμετρα στοιχεία στην όψη τους. Πλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις για να βελτιώσουν την όψη του αρσενικού διπλασιάζουν τις πιθανότητές του να έχει μια εξωσυζυγική σχέση. Όσο πιο όμορφο είναι ένα αρσενικό, τόσο λιγότερο φροντιστικό είναι σαν πατέρας. Η έρευνα βρήκε πως περίπου ένα στα τρία παιδιά τα οποία γεννιούνται στη Δυτική Ευρώπη είναι προϊόν μοιχείας.
Αν σας ανησυχούν αυτά τα ευρήματα, ή το βρίσκετε δύσκολο να τα πιστέψετε, μην ανησυχείτε.
Δεν αναφέρονται σε ανθρώπους αλλά σε πληθυσμούς από χελιδόνια!

Ένας άλλος κόσμος;
Τα αρσενικά ανταγωνίζονται το ένα το άλλο για τη θέση τους στην ιεραρχία. Τα πιο πολλά αρσενικά είναι μονογαμικά. Η πολυγαμία εμποδίζεται από τα θηλυκά που δεν τους αρέσει να μοιράζονται τα ταίρια τους και κυρίως τη συνεισφορά των αρσενικών στο μεγάλωμα των παιδιών. Αν και θα μπορούσαν να μεγαλώσουν τα παιδιά μόνες τους, η οικονομική συνεισφορά των αντρών τους είναι πολύτιμη.
Αλλά η απαγόρευση της πολυγαμίας δεν εμποδίζει τα αρσενικά από το να ψάχνουν να ζευγαρώσουν εκτός σχέσης. Η μοιχεία είναι πολύ κοινή. Είναι πιο κοινή ανάμεσα σε υψηλής κυριαρχίας αρσενικά και θηλυκά όλων των τάξεων. Για να την εμποδίσουν, τα αρσενικά προσπαθούν να περιφρουρούν τις γυναίκες τους, είναι πολύ βίαια προς τους εραστές των συζύγων τους και κάνουν σεξ με τις συζύγους τους συχνά, όχι μόνο όταν είναι γόνιμες.
Αυτή είναι η ζωή των χελιδονιών με ανθρωπομορφική περιγραφή. Εύκολα όμως θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι ίσως να αφορούσε τους ανθρώπους.

Τα θηλυκά δεν είναι παθητικά
Γιατί λοιπόν υπάρχει ο γάμος, όταν οι άντρες είναι πολυγαμικοί κατά βάση; Ο λόγος είναι πως οι γυναίκες δεν είναι παθητικές παίκτριες στην σκακιέρα του ζευγαρώματος και έχουν και εκείνες τους δικούς τους σκοπούς που προωθούν.
Μέχρι πρότεινος νομίζαμε πως τα θηλυκά δεν είχαν λόγο στο σεξ στο ζωικό βασίλειο και τα αρσενικά επέλεγαν πώς να ζευγαρώνουν. Αυτό συνέβαινε επειδή οι επιστήμονες, οι οποίοι μελετούσαν τα ζώα ήταν άντρες και προέβαλαν τα δικά τους πιστεύω πάνω στα ζώα… Μόλις άρχισαν γυναίκες επιστήμονες να παρατηρούν τα ζώα, μια νέα εικόνα προέκυψε, όπως περιγράφω στο νέο μου βιβλίο.

Τα θηλυκά ζητούσαν και προκαλούσαν το σεξ ενεργά, όπως και τα αρσενικά, δημιουργώντας τις δικές τους περιπέτειες.
Πώς όμως επιλέγουν τα θηλυκά τους εραστές τους;
Σε πληθυσμούς πουλιών τα θηλυκά δε θα έχουν μια περιπέτεια με έναν εργένη, γιατί τα άλλα θηλυκά τον έχουν απορρίψει, άρα δεν είναι γενετικά τόσο καλός, αλλά θα έχουν μια περιπέτεια με έναν παντρεμένο. Γιατί τα γονίδιά του είναι ήδη εγκεκριμένα από μια άλλη θηλυκιά. Με την περιπέτεια μπορεί να προκύψουν νόθα παιδιά που θα τα μεγαλώσει το ταίρι του θηλυκού.
Παρόμοια πράγματα φαίνεται να ισχύουν και με τους ανθρώπους. Σε μια έρευνα σε ένα μπλοκ διαμερισμάτων στο Liverpool βρήκαν ότι 4 στα 5 παιδιά ανήκε στον πατέρα της σχέσης. Το άλλο παιδί όμως ανήκε σε κάποιον άλλον. Έρευνες σε άλλα σημεία της Νότιας Αγγλίας έφεραν παρόμοια αποτελέσματα. Φαίνεται πως οι γυναίκες το έπαιζαν διπλό ταμπλό. Έκαναν παιδιά με γενετικά ανώτερους άντρες, ενώ δεν εγκατέλειπαν τους συζύγους τους.
Σε μια έρευνα σε γυναίκες που είχαν εξωσυζυγικές σχέσεις, είδαν ότι οι «άπιστες» γυναίκες έκαναν σεξ με τον εραστή τους (εσκεμμένα ή όχι) τις γόνιμες μέρες τους. Οπότε ενώ έκαναν διπλάσιο σεξ με τον σύζυγό τους, ήταν ελαφρώς πιο πιθανό να κάνουν το παιδί του εραστή παρά του συζύγου.

Και πάλι το ίδιο μοτίβο. Σύζυγος πάροχος, αλλά εραστής για τα γονίδια.
Σαν αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου, η νομοθεσία σε κάθε κράτος ορίζει την μοιχεία σε σχέση με το αν είναι παντρεμένη ή όχι η γυναίκα. Αν ο μοίχος άντρας είναι και εκείνος παντρεμένος δεν έχει σημασία. Ο λόγος γι αυτό είναι η πιθανότητα να υπάρξουν «ξένα» παιδιά σε μια οικογένεια και η αβεβαιότητα που δημιουργείται σε σχέση με αυτό.
Η απιστία είναι μια γενετικά ασύμμετρη κατάσταση. Η γυναίκα δε χάνει κάτι γενετικά από την απιστία του άντρα. Ο άντρας μεγαλώνει ένα άθελά του ένα ξένο παιδί.

Γιατί υπάρχει η απιστία;
Τα δεδομένα είναι πως η απιστία είναι ευρύτατα διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο σε πολλά μονογαμικά είδη. Ο λόγος που η απιστία υπάρχει είναι γιατί επιτρέπει στα αρσενικά να έχουν περισσότερα παιδιά και στα θηλυκά να έχουν καλύτερα παιδιά.
Οι πιο πρωτόγονες τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες ήταν πολύ σπάνιο να είναι πολυγαμικές, αλλά όταν οι ερευνητές εξετάζανε τη μοιχεία, έβλεπαν ότι ήταν πολύ κοινή.
Στις φυλές των Πυγμαίων, έγινε μια έρευνα για το κουτσομπολιό και είδαν ότι ήταν πολύ έντονο. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφεύγουν οι άντρες να έχει εξωσυζυγική σχέση η γυναίκα τους, είναι να τους δείχνουν ότι ήξεραν τι συνέβαινε στο χωριό.

Το ζευγάρωμα είναι ένας διαρκής αγώνας ανάμεσα στα αρσενικά και στα θηλυκά όπου το κάθε φύλο προσπαθεί να βρει την καλύτερη ευκαιρία για να βεβαιώσει ότι τα γονίδιά του θα περάσουν στην επόμενη γενιά.
Ένα αποτέλεσμα αυτού είναι ότι σε κοινωνίες που η κοινωνική κατάταξη είναι πιο έντονη (πχ στην Ινδία με τις κάστες) οι φτωχές οικογένειες προτιμούν τα κορίτσια από τα αγόρια, αφού είναι πιο πιθανό να ζευγαρώσει μια φτωχή κοπέλα από έναν φτωχό άντρα, ενώ οι πλούσιες κάστες προτιμούν τα αγόρια από τα κορίτσια, αφού ένα αγόρι μπορεί να έχει πιο πολλούς απογόνους (με πολλές εξωσυζυγικές σχέσεις) από ό,τι ένα κορίτσι (ας θυμηθούμε ότι η μοιχεία ήταν πιο πιθανή ανάμεσα σε υψηλής ιεραρχίας αρσενικά και θηλυκά όλων των τάξεων στα χελιδόνια).

Στο σήμερα
Τέλος, τόσο η μοιχεία όσο και η αποδοκιμασία της είναι φυσικά. Είναι μέρος της φύσης μας. Είναι ο αέναος αγώνας ανάμεσα στα αρσενικά και τα θηλυκά για την καλύτερη μετάδοση των γονιδίων τους στην επόμενη γενιά. Η ερωτική ζήλεια φαίνεται να είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι του να είσαι άνθρωπος. Μάλιστα έρευνες έχουν δείξει ότι ζευγάρια στα οποία δεν υπήρχαν στιγμές ζήλειας έμεναν μαζί λιγότερο κατά μέσο όρο από ό,τι ζευγάρια όπου υπήρχε ζήλεια.
Στο μυαλό του μοντέρνου άντρα υπάρχει ένας απλός κανόνας από το τροφοσυλλεκτικό του παρελθόν. Ο πλούτος και η δύναμη είναι ο τρόπος για να έχεις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι ο δρόμος προς την γονιδιακή αιωνιότητα.
Στο μυαλό της μοντέρνας γυναίκας υπάρχει ο ίδιος τροφοσυλλεκτικός υπολογιστής. Προσπάθησε να βρεις ένα καλό σύζυγο που θα προσφέρει τροφή και φροντίδα για τα παιδιά σου. Προσπάθησε να βρεις έναν εραστή που θα δώσει στα παιδιά σου πρώτης τάξης γονίδια. Οι άντρες είναι για να τους εκμεταλλεύεσαι ως παρόχους πατρικής φροντίδας, πλούτου και γονιδίων.

Οι άντρες θέλουν την ποσότητα και οι γυναίκες την ποιότητα. Ο γάμος υπάρχει γιατί είναι ο αμοιβαίος αναγκαστικός συμβιβασμός που εξυπηρετεί και τα δυο φύλα.
Ίσως ακούγεται κυνικό και καθόλου ρομαντικό. Αλλά αν εξετάσουμε με ειλικρινές τρόπο την ιστορία μας, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι διαχρονικά το ανθρώπινο είδος δεν έχει φερθεί με τον ευγενέστερο και ρομαντικότερο τρόπο.

Συμπέρασμα
Η εικόνα που σχηματίζει το βιβλίο Τhe Red Queen με όλα τα δεδομένα για τον άνθρωπο δεν είναι ιδιαίτερα κολακευτική για εμάς. Είναι αρκετά αντίθετη με την μοντέρνα ηθική που εκφράζει ισχυρή προτίμηση για τη μονογαμία, την πιστότητα, την ισότητα, την δικαιοσύνη και την ελευθερία από τη βία.
Ο στόχος του βιβλίου (και αυτού το άρθρου) όμως είναι η επιστημονική περιγραφή της ανθρώπινης φύσης. Οποιοσδήποτε ρίξει μια έντιμη ματιά στο ανθρώπινο είδος, θα συνειδητοποιήσει πόσες καταστάσεις εξηγεί η ανάλυση που έγινε εδώ. Το βιβλίο είναι περίπου 400 σελίδες και σαφώς έχω αφήσει πολλά στοιχεία έξω, οπότε είναι πιθανό να μην μεταφέρω με ακρίβεια πολλά από όσα λέει.

Η περιγραφή όμως της φύσης μας δεν είναι και προτροπή να φερόμαστε αντίστοιχα. Δεν υπάρχει τίποτα το αναπόφευκτο και αναπόδραστο όσον αφορά στην ανθρώπινη φύση. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε τα ένστικτά μας. Το φυσικό δεν είναι και το ιδανικό. Το φυσικό δεν είναι το ηθικό. Η φύση δεν έχει ηθική. Την ενδιαφέρει μόνο να επιβιώσουμε τόσο ώστε να φροντίσουμε η επόμενη γενιά να μεταφέρει τα γονίδιά μας στην επόμενή της γενιά.
Αν ακολουθούσαμε τη φύση μας, θα ήμασταν συνέχεια επιθετικοί και θα σκοτώναμε αυτούς που δε συμπαθούσαμε. Η φύση μας δεν είναι το πεπρωμένο μας. Δεν είμαστε μόνο τα ένστικτά μας. Δεν είμαστε (μόνο) άγριοι…
Η γενικότερη φιλοσοφία μου είναι να ενημερώνω τους ανθρώπους για τη πραγματική φύση του ανθρώπου, σε διάφορους τομείς (ευτυχίας, σχέσεων, θετικής σκέψης, κλπ) ώστε να γνωρίζουμε τον αγώνα που έχουμε μπροστά μας αν θέλουμε να φερθούμε με διαφορετικό τρόπο.
Όλοι καλούμαστε να ξεπεράσουμε τη φύση μας, για το καλό του πολιτισμού μας, αλλά στην πορεία μας αυτή, είναι καλό να γνωρίζουμε την γενετική αφετηρία μας, ώστε να κατανοούμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους άλλους και τα γενετικά μας εμπόδια.

Όπως είπε η Katherine Hepburn στην ταινία Africa Queen στον Humphrey Bogart: «Η φύση μας κύριε Allnutt, είναι αυτό το οποίο ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο να φανούμε ανώτεροί του».

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΛΑΜΟΥΡΗΣ

Ακούμε διαρκώς γύρω μας πώς να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι. Ψυχολόγοι Coaches και γκουρού μας δημιουργούν το αίσθημα της ελπίδας με καλές (ελπίζω) προθέσεις.
Κι όμως. Αν όλα όσα έλεγαν ήταν εφαρμόσιμα, τότε όλοι θα ήμασταν ευτυχισμένοι. Αλλά στην πράξη δεν είμαστε.
Μήπως το φάρμακο είναι το δηλητήριο; Μήπως η ελπίδα μας απελπίζει;
Υπάρχει και μια άλλη οπτική… Πιο σκοτεινή αλλά και πολύ πιο ανακουφιστική. Δες 10+1 σκοτεινά tips ευτυχίας που δουλεύουν στην πράξη.

1. Μην ανησυχείς. Δε νοιάζεται κανείς.
Προσπαθούμε να αρέσουμε στους άλλους και να είμαστε αποδεκτοί γιατί νομίζουμε ότι ασχολούνται με εμάς και με το τι κάνουμε. Αλλά στην πραγματικότητα τους άλλους δεν τους νοιάζει τι κάνουμε εμείς. Είναι και εκείνοι φοβισμένοι και απασχολημένοι να αρέσουν σε εμάς. Είμαστε και εμείς «οι άλλοι» ενός άλλου. Ίσως σου ακούγεται μοναχικό. Η ανθρώπινη ύπαρξη εμπεριέχει πολλή μοναξιά. Ταυτόχρονα είναι και ανακουφιστικό. Μην ανησυχείς. Δε νοιάζεται κανείς.

2. Ό,τι και να κάνεις από μια οπτική είναι ασήμαντο
Μέσα στον μικρόκοσμό μας κάθε πράγμα μας φαίνεται σημαντικό και μας αγχώνει. Από τα μικρότερα πράγματα (τι θα φορέσω, πώς θα είναι το τραπέζι που ετοιμάζω, πώς θα μιλήσω στον συνάδελφο) μέχρι τα μεγαλύτερα (τι δουλειά θα κάνω, αν θα κάνω οικογένεια, το βιβλίο που γράφω, τι θα αφήσω στα παιδιά μου). Παίρνουμε την ύπαρξή μας πολύ στα σοβαρά. Κι όμως ό,τι και να κάνουμε κάποια στιγμή θα χαθεί. Ακόμα και όσα έχουν κάνει τα μεγάλα μυαλά, όπως ο Αϊνστάιν, ο Νεύτωνας και ο Αριστοτέλης κάποια στιγμή θα χαθούν μαζί με τη Γη. Ζούμε σε ένα μικροσκοπικό πλανήτη σε μια γωνιά του σύμπαντος.
Τίποτα από όσα κάνουμε δεν είναι σημαντικό σε μια μεγαλύτερη κλίμακα. Ας χαλαρώσουμε με την πάρτι μας. Δεν είμαστε τόσο σημαντικοί όσο νομίζουμε. Κανείς δεν είναι. Μπορούμε να ανακουφιστούμε, λοιπόν από την γενική «ασημαντότητά» μας και να εστιάσουμε σε όσα είναι πραγματικά σημαντικά για εμάς.

3. Όλα κάποια στιγμή θα τελειώσουν
Κάποια στιγμή θα πεθάνεις. Όλοι μας. Ο φόβος του θανάτου υπάρχει συνήθως επειδή κάποιος φοβάται ότι δε ζει όπως θα ήθελε. Ποτέ δεν είναι αργά για να κάνεις μια νέα αρχή. Αν έχεις πάει εκδρομή στη Βαρκελώνη για επτά μέρες και τις πέντε μέρες βρέχει και είσαι κλεισμένος στο ξενοδοχείο, αλλά την έκτη βγάλει ήλιο, τι θα πεις; «Τώρα τι νόημα έχει;» και θα μείνεις μέσα; Ή θα βγεις να ζήσεις τη Βαρκελώνη όσο περισσότερο μπορείς για όσο χρόνο έχεις; Το τέλος ας είναι κινητοποίηση. Όχι απελπισία.

4. Δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα
Κάνουμε προγράμματα και κανονίζουμε χίλια πράγματα. Η κοινωνία έχει ανάγει την παραγωγικότητα σε βασική αρετή. Δυστυχώς. Δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα. Παραδέξου την ήττα σου. Πάψε να ελπίζεις. Αν το συνειδητοποιήσεις αυτό, θα μπορέσεις να συμφιλιωθείς με την ιδέα να κάνεις λιγότερα. Και τότε θα κάνεις μόνο όσα είναι πραγματικά σημαντικά για σένα. Χωρίς τύψεις που αφήνεις κάποια πράγματα έξω. Θα συνειδητοποιείς πως όλα μαζί δε γίνονται. Κάνε λιγότερα και δώσε προτεραιότητα στα σημαντικά. Χωρίς τύψεις.

5. Έχεις πολλά κουσούρια
Έχεις πολλά θέματα. Συχνά δε θα ξέρεις τι σου γίνεται. Δεν πειράζει. Όλοι έτσι είναι. Αυτό σε κάνει άνθρωπο. Μη σε μαλώνεις. Είναι οκ.

6. Σταμάτα να προσπαθείς να αγαπήσεις τον εαυτό σου
Ακούς πως πρέπει να αγαπήσεις τον εαυτό σου. Το προσπαθείς αλλά ζορίζεσαι. Η συμβουλή δεν λειτουργεί στην πράξη. Αντί γι αυτό προσπάθησε να καταλάβεις τον εαυτό σου (όπως έχω γράψει επανειλημμένως). Δεν είσαι κακός άνθρωπος. Πονεμένος είσαι. Κάποτε σε πόνεσαν και τώρα κι εσύ πονάς εσένα και τους άλλους. Κατανόησε τι σου γίνεται (θα χρειαστείς σίγουρα βοήθεια από ειδικό) και δείξε συμπόνοια προς τον εαυτό σου. Χωρίς να το καταλάβεις θα αρχίσεις να σε αγαπάς. Και το ίδιο και τους άλλους ανθρώπους.

7. Οι καλές σχέσεις έχουν πάρα πολλές δυσκολίες
Είναι αλήθεια πως ο σημαντικότερος παράγοντας ευτυχίας είναι οι καλές ανθρώπινες σχέσεις. Όπως όμως ο χρυσός είναι ακριβός επειδή είναι σπάνιος, έτσι και οι καλές συντροφικές σχέσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες… Τόσοι Coaches και βιβλία σου λένε πώς να έχεις όμορφες σχέσεις όμως και εσύ νομίζεις πως αποτυγχάνεις σε κάτι εύκολο. Δεν είναι έτσι. Στις σπάνιες καλές σχέσεις οι σύντροφοι μαλώνουν συχνά. Προσάρμοσε τις προσδοκίες της δικής σου σχέσης. Εννοείται πως θα ζορίζεσαι.

8. Δε γίνεται να μην αγχώνεσαι
Σου λένε ότι το άγχος κάνει κακό. Σου δίνουν εκατοντάδες μεθόδους για να μην αγχώνεσαι και να είσαι ήρεμος. Πηγαίνεις σε σεμινάρια, σε retreats και αγοράζεις βιβλία για το πώς να βγάλεις το άγχος από τη ζωή σου και να είσαι ζεν. Αλλά αποτυγχάνεις. Γιατί απλά δε γίνεται να το πετύχεις αυτό. Το άγχος είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σου όταν κάτι που έχει αξία για εσένα, διακυβεύεται. Οι ίδιες εμπειρίες που σε αγχώνουν, οι ίδιες εμπειρίες δίνουν και νόημα στη ζωή σου. Αλλά πρέπει να επιλέξεις να τις δεις ως τέτοιες. Στο βιβλίο μου περιγράφω το πώς. Αν δεν αγχωνόσουν θα σήμαινε πως η ζωή σου θα ήταν άδεια. Δε θέλεις να μην αχώνεσαι. Βρες νόημα μέσα από το φυσιολογικό άγχος σου.

9. Δεν είναι φυσιολογικό να ξέρεις τι θέλεις
Όπως είπε ο Αbraham Maslow «Δεν είναι φυσιολογικό να ξέρεις τι θέλεις. Είναι ένα σπάνιο και δύσκολο ψυχολογικό επίτευγμα». Όλοι είμαστε λίγο χαμένοι. Προχωράμε στα τυφλά. Αν δεν ξέρεις τι σου γίνεται είναι φυσιολογικό. Αλλά με τόσους Coaches και γκουρού να σου λένε να πετύχεις τα όνειρά σου και τους στόχους σου, εσύ θεωρείς πως θα έπρεπε να έχεις στόχους και όνειρα. Οι κοινωνικά «επιτυχημένοι» που είχαν όνειρα και στόχους, ορίζουν τη νόρμα της «επιτυχίας». Έτσι οι υπόλοιποι τρώμε bullying από εκείνους. Οι περισσότεροι δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Και δεν πειράζει. Μπορούμε και εμείς να ζήσουμε όμορφα. Στο βιβλίο μου περιγράφω το πώς.

10. Δεν είναι φυσιολογικό να είσαι ευτυχισμένος
Είσαι φτιαγμένος για να επιβιώνεις. Όχι για να είσαι ευτυχισμένος. Γι αυτό πάει πρώτα ο νους σου στο κακό. Γι αυτό βαριέσαι τα όμορφα πράγματα (και τους ανθρώπους) της ζωής σου. Γι αυτό σου αρέσουν τα γλυκά. Η ευτυχία είναι μια πολύ πρόσφατη ασχολία για τους ανθρώπους. Δεν είναι η φυσική σου κατάσταση, αντίθετα με όσα σου λένε. Είναι όπως οι γραμμωμένοι κοιλιακοί. Μπορείς να τους αποκτήσεις, αλλά θέλει πολλή προσπάθεια. Δεν είναι το φυσικό σου. Μην απογοητεύεσαι αν δεν είσαι ευτυχισμένος. Είσαι φυσιολογικός άνθρωπος.

10+1. Η ζωή δεν είναι δίκαιη
Σε όλους μας αρέσει η αίσθηση του δικαίου. Στις ταινίες πάντα κερδίζει ο καλός στο τέλος. Αλλά η ζωή δεν είναι έτσι. Υπάρχει πολλή αδικία. Πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει. Απλά κοίτα γύρω σου. Δεν είναι όμορφο, το ξέρω. Όμως αυτό είναι. Πάρ’το σαν αφετηρία και δούλεψε με αυτό αν θέλεις να το αλλάξεις. Είναι σαν να ζεις στη Νορβηγία το χειμώνα. Θα ήταν πολύ ωραία να είχε περισσότερο ήλιο, αλλά δεν έχει. Μόνο 6-7 ώρες την ημέρα.
Αυτό δε σημαίνει ότι εσύ θα ζεις στο σκοτάδι. Θα βάλεις φως και θα μπορείς να φωτίσεις και τους άλλους. Αλλά γενικώς θα είναι σκοτεινά. Δε θα απογοητεύεσαι, όμως, ακόμα και αν δε σου αρέσει. Αλλά δε σημαίνει ότι θα μένεις και άπραγος.

Συμπέρασμα
Όλοι ζορίζονται. Δεν είσαι μόνος. Απλά όλοι το κρύβουν, όπως το κρύβεις και εσύ. Δεν είσαι προβληματικός.
Σου πουλάνε ελπίδα και η ελπίδα πουλάει. Αλλά η ελπίδα που αγοράζεις σε κάνει να νιώθεις όμορφα την ώρα που την αγοράζεις, αλλά όλο και πιο ανεπαρκής μετά από λίγο. Είναι σαν να παίζεις ρουλέτα. Νιώθεις ενθουσιασμό και ελπίδα την ώρα που ποντάρεις. Αλλά συνήθως καταλήγεις απογοητευμένος.
Σταμάτα να ελπίζεις. Απελπίσου. Για λίγο. Η ζωή ξεκινάει στην άλλη άκρη της απελπισίας, λένε οι υπαρξιστές. Δες την πραγματικότητα, όπως είναι. Όχι όπως θα ήθελες να είναι.
Ίσως να σου φαίνεται βαρύ, αλλά είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι τόσο ανακουφιστικό να πετάξεις το βάρος των ανέφικτων προσδοκιών που η κοινωνία μας σου δημιουργεί. Οι υπερβολικές προσδοκίες και ελπίδες που σου πουλάνε φταίνε που δεν απολαμβάνεις τη ζωή σου. Όχι η δική σου ζωή. Το φάρμακο είναιτο δηλητήριο.
Αν σε κατηγορείς που δεν είσαι ευτυχισμένος είναι σαν να σε κατηγορείς που δεν κέρδισες το λαχείο. Οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος σου. Δείξε συμπόνια στον εαυτό σου.
Δεν αρμενίζεις στραβά.
Στραβός είναι ο γιαλός. Και δεν πειράζει

Όλοι θέλουμε να επικοινωνούμε καλύτερα. Να μας καταλαβαίνουν και να καταλαβαίνουμε τους άλλους. Θέλουμε να μπορούμε πείσουμε τους άλλους με τα επιχειρήματά μας και να τους μεταδώσουμε τις απόψεις μας.
Υπάρχει ένας πολύ απλός τρόπος να αυξήσουμε τις πιθανότητες να το πετύχουμε αυτό μέσα σε 3”.

Φανταζόμαστε ότι…
Όλοι μας διαπραγματευόμαστε όλη την ώρα. Από το τι θα φάμε, που θα πάμε, τι είναι καλύτερο για το παιδί, ποια κίνηση επιχειρηματικά βγάζει νόημα να κάνουμε για την εταιρεία, να πείσουμε τον υφιστάμενο ή τον προϊστάμενο για την άποψή μας, να κάνουμε το παιδί μας να μας ακούσει για το τι να φορέσει στο σχολείο και να συζητήσουμε με τον σύντροφό μας για το τι κουρτίνες να βάλουμε στο μπάνιο.
Ουσιαστικά, διαπραγματευόμαστε όλη την ώρα.
Συχνά θέλουμε να «κερδίσουμε» τη λογομαχία ή το επιχείρημα. Δυστυχώς.
Συνεπώς, όταν θέλουμε να πείσουμε κάποιον για κάτι νομίζουμε πως θέλουμε να έχουμε μια πολύ σίγουρη στάση, να δείχνουμε ότι έχουμε εμπιστοσύνη σε όσα λέμε, ίσως να μπλοφάρουμε καμιά φορά. Ακόμα και να φωνάξουμε λίγο παραπάνω αν χρειαστεί.
Αυτό φανταζόμαστε.

Μια άλλη οπτική
Αυτό που δε φανταζόμαστε είναι ότι αντί να είμαστε επιθετικοί, ετοιμοπόλεμοι και ετοιμόλογοι, ίσως αυτό που θα βοηθούσε τη συζήτηση είναι το να είμαστε σιωπηλοί.
Και σύμφωνα με νέα ευρήματα της ψυχολογίας, σε καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε ένα δύσκολο θέμα προς επίλυση, αυτό ακριβώς θα έπρεπε να κάνουμε.
Σύμφωνα με μια έρευνα1 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Applied Psychology το να κάθεσαι σιωπηλός για τουλάχιστον τρία δευτερόλεπτα κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης στιγμής σε μια συζήτηση, κάνει και τα δυο μέλη πιο συνδιαλλακτικά και οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, «μια παρατεταμένη σιωπή δημιουργεί αξία στη συζήτηση, καθώς διακόπτει το σταθερό και συνήθη τρόπο σκέψης μας». Βγαίνουμε από τα κουτάκια μας. «Το να δίνουμε οδηγίες σε διαπραγματευτές να χρησιμοποιούν τη σιωπή αντί να βρίσκουν λύση στο πρόβλημα είναι πιο αποτελεσματικό για τη δημιουργία αξίας».
Δηλαδή, και οι δυο συζητητές βρήκαν τη συζήτηση ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική.

Δοκιμάστε το στο σπίτι (και εκτός)
Κάποιες φορές το να μη μιλάμε νομίζουμε ότι θα εκληφθεί εκφοβιστικά. Ότι προσπαθούμε να επιβληθούμε στον άλλον με τη σιωπή μας. Αντίθετα με αυτό, οι άνθρωποι νομίζουμε ότι σκεφτόμαστε. Ότι αναστοχαζόμαστε σε όσα συζητούνται.
Δεν αντιδράμε απλώς. Δεν προσπαθούμε να περάσουμε το δικό μας. Προσπαθούμε να βρούμε έναν τρόπο που να δουλεύει ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΜΑΣ.
Δοκίμασέ το κι εσύ. Την επόμενη φορά που θα διαπραγματευτείς κάτι, ή που θα συζητήσεις κάτι και θέλεις να πείσεις κάποιον, δες τη σιωπή σαν φίλη σου. Όσο πιο γρήγορα απαντάς τόσο λιγότερο συνδιαλλακτικός φαίνεσαι. Τόσο λιγότερο κατανοητικός και συμπονετικές θα φανείς. Τόσο περισσότερο αμετακίνητος και αδιάλλακτος.
Το ελάχιστο που επιτυγχάνει μια παύση είναι να δείξει στον άλλον ότι τον ακούς. Ότι προσπαθείς να καταλάβεις τις ανάγκες του και την άποψή του.
Δεν ακούς μόνο για να του απαντήσεις. Ακούς για να τον καταλάβεις.
Και όπως περιγράφω λεπτομερώς στο Κεφάλαιο Αποτελεσματική Συναισθηματική Επικοινωνία στο νέο μου βιβλίο, η απαραίτητη προϋπόθεση για να σε ακούσει κάποιος είναι να νιώσει ότι τον καταλαβαίνεις.

Συμπέρασμα
Η αποτελεσματική επικοινωνία δεν είναι μια διαδικασία που κάποιος κερδίζει και κάποιος χάνει. Είναι μια διαδικασία που και οι δυο άνθρωποι νιώθουν ότι κάτι παίρνουν, ότι εξελίσσονται μέσα από αυτή, ότι νιώθουν ότι τους καταλαβαίνουν.
Το ζητούμενο δεν είναι να νιώσεις ότι συμφώνησες σε κάτι επειδή κάποιος σε έσπρωξε προς τα εκεί ή επειδή δεν μπορούσες να αντικρούσεις τα επιχειρήματα και αναγκάστηκες να συμφωνήσεις.
Το ζητούμενο είναι να καταφέρουν οι δυο άνθρωποι να νιώσουν πως δημιουργήθηκε μια κοινή πορεία, την οποία από κοινού συμφώνησαν. Ότι συνεννοήθηκαν και έγιναν αντιληπτοί.
Πάρε το χρόνο σου, λοιπόν.
Αυτά τα τρία δευτερόλεπτα σιωπής, μπορούν να κάνουν τη διαφορά!
1. Curhan, J.R., et al (2021) Silence is Golden: Extended Silence Deliberative Mindset and Value Creation in Negotiation, Journal pf Applied Psychology, No5671-18