Σμύρνη, Έφεσος, Κιρκινζές, Μενεμένη…. Σάββατο 5 μέχρι Τετάρτη 9 Μαϊου 2018
Του Γρηγόρη Παπαεμμανουήλ *

Μυσταγωγία!Δέος!Συγκίνηση!Κατάνυξη!
Το προσκυνηματικό ταξίδι στα αγιασμένα και αιματοβαμμένα χώματα της Ιωνικής Γης θα μείνει για πάντα ανεξίτηλο στην καρδιά μου, στην ψυχή μου και στο μυαλό μου!
Η επίσημη πρόσκληση που μου απέστειλε γραπτώς το Νοέμβριο του 2017 ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σμύρνης κ. Βαρθολομαίος να συνοδεύσω με τον Ελληνικό Βυζαντινό μου Χορό "Οι Δομέστικοι" τα βήματα της ΑΘΠ του Οικουμενικού μας Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και να ψάλλω στις Ιερές Ακολουθίες στη Σμύρνη, την Έφεσο, τον Κιρκιντζέ και τη Μενεμένη, ομού με την ΑΘΜ τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρο, φάνταζε από την αρχή ως κάτι ξεχωριστό και μοναδικό.
Είναι όμως άλλο πράγμα να φαντάζεται κανείς κι άλλο να βιώνει ιστορικές και ανεπανάληπτες στιγμές.
Σίγουρα το γεγονός της πρόσκαιρης-ευτυχώς-ασθένειας του Πατριάρχου του Γένους μας, που Του στέρησε το Προσκύνημα και σε μας στέρησε την ευκαιρία να λάβουμε από κοντά τις Πατριαρχικές ευχές και ευλογίες Του, μας λύπησε όλους.
Ήταν όμως διάχυτη η αίσθηση ότι το πνεύμα του Παναγιωτάτου ήταν διαρκώς μαζί μας.
Η Θεία Λειτουργία που τέλεσε ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρος την Τρίτη 8 Μαΐου 2018, στα ερείπια της πανηγυρίζουσας παλαιοχριστιανικής Βασιλικής Εκκλησίας που έχτισε τον 6ο αι. μ. Χ. ο Ιουστινιανός πάνω στον Τάφο του Ευαγγελιστού Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, είναι για μένα προσωπικά από τις κορυφαίες στιγμές της ιεροψαλτικής μου πορείας. Ο Προκαθήμενος της δευτερόθρονης των Αλεξανδρέων Εκκλησίας, συλλειτούργησε με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σμύρνης κ. Βαρθολομαίο και με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Γουινέας κ. Γεώργιο.
Στο τέλος της ιστορικής αυτής λατρευτικής συντάξεως, στο δεύτερο μεγαλύτερο από τουριστικής κίνησης χώρο της Τουρκίας, μετά την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, έγινε η Χειροθεσία σε Άρχοντα Ακτουάριο του Ιατρού Κωνσταντίνου Τρομπούκη.

Προηγήθηκαν το Σάββατο το απόγευμα 5 και την Κυριακή το πρωί 6 Μαΐου, οι πανηγυρικές Ιερές Ακολουθίες της Σαμαρείτιδος στον Ιερό Ναό της Αγίας Φωτεινής στην πανέμορφη και χιλιοτραγουδισμένη Σμύρνη, όπου προεξήρχε ο λογιώτατος Ποιμενάρχης και αναστηλωτής της των Σμυρναίων Εκκλησίας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σμύρνης κ. Βαρθολομαίος. Το βράδυ της ίδιας ημέρας παρουσίασα στο κατάμεστο Θέατρο Izmir Sanat της Σμύρνης, τη μουσικοχορευτική παράσταση "Ξενιτεμένο μου πουλί", που διοργάνωσε ο Πνευματικός και Πολιτιστικός Σύνδεσμος Ρωμιών Σμύρνης με τον άξιο Πρόεδρο του Γιώργο Θεοδωρίδη, την ακούραστη Αντιπρόεδρο του Θεοδώρα Χατζούδη αλλά και όλα τα μέλη του ΔΣ.
Θέλω να συγχαρώ για το όμορφο παίξιμο τους το Νίκο Δερμεντζή στην κιθάρα, τη Στέλλα Τσιότσιου στο βιολοντσέλο, το Δημήτρη Στεφούλη στο πιάνο, την Κατερίνα Τετερίνα στο πιάνο και στο χορό μαζί με τον Ιβάν Γιεγκορωφ. Θερμά συγχαρητήρια και στα μέλη της Παραδοσιακής Χορωδίας του Λυκείου των Ελληνίδων Δράμας που συνόδευσαν την αποστολή και συμμετείχαν στη συναυλία.
Ξεχωριστή και πολύ συγκινητική στιγμή της παράστασης, η συμμετοχή στο τελευταίο μέρος της Χορωδίας των μαθητών του Ζωγραφείου Γυμνασίου-Λυκείου Κωνσταντινουπόλεως με Διευθυντή τον εκλεκτό μου φίλο, επίλεκτο μέλος της ρωμέικης κοινότητας της Πόλης, τον δραστήριο και δημιουργικό Γιάννη Δεμιρτζόγλου.

Για τα μέλη του Ελληνικού Βυζαντινού Χορού "ΟΙ ΔΟΜΕΣΤΙΚΟΙ" ό,τι κι αν πω θα είναι λίγο. Είμαι περήφανος για όλα τα μέλη του που είναι μαθητές, φίλοι και συνεργάτες. Η συνέπεια τους είναι υποδειγματική και το μεράκι τους μοναδικό. Άλλη μια χρυσή σελίδα προστέθηκε στο βιβλίο που γράφουμε αδιαλείπτως από το 1996 στα πνευματικά και πολιτιστικά δρώμενα της πατρίδας μας.
Την Τρίτη το απόγευμα τελέστηκε Εσπερινός στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου στον πανέμορφο Κιρκιντζέ, το χωριό της Διδούς Σωτηρίου που έγραψε τα "Ματωμένα Χώματα»
Το ξεχωριστό αυτό οδοιπορικό στη Γη της Ιωνίας ολοκληρώθηκε την Τετάρτη 9 Μαΐου, με Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Μενεμένη όπου έγινε και η Τελετή Ενθρονίσεως του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Βρυούλων κ. Παντελεήμονος. Τα Βουρλά, η παρτίδα του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη, απόκτησαν και πάλι Δεσπότη μετά το 1922 χάρη στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Παρόντες σ’αυτό το ξεχωριστό προσκυνηματικό ταξίδι ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βελγίου κ. Αθηναγόρας, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κορωνείας κ. Παντελεήμων, η Βουλευτής του ΣΎΡΙΖΑ Νίνα Κασιμάτη, ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευματων Γιώργος Καλατζής, ο πρώην Υπουργός και Βουλευτής, Άρχων του Οικουμενικού Πατριαρχείου Γιώργος Καλαντζής, ο Πρόεδρος της Αδελφότητας των Αρχόντων Οφφικιάλων του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, Καθηγητής Θεόδωρος Παναγόπουλος, ο Πρόεδρος του Παμμικρασιατικού Συλλόγου Δράμας Νίκος Λατσίσταλης, πλήθος κληρικών και λαϊκών από διάφορα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Ανυπολόγιστης αξίας για την πραγματοποίηση της αποστολής αυτής, η συμβολή του Πρέσβη της Ελλάδος στην Άγκυρα κ. Πέτρου Μαυροειδή και της Γενικής Προξένου της Ελλάδας στη Σμύρνη κυρίας Αργυρούς Παπούλια.
Παράλειψη μεγάλη θα ήταν να μην ευχαριστήσω τη Λένα Αλεξίου για τις υπέροχες φωτογραφίες της και τον Μάκη Σεραφειμίδη που κάλυψε για λογαριασμό της τηλεόρασης Σταρ Βορείου Ελλάδος όλο το οδοιπορικό.
Το τουριστικό γραφείο «ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ TRAVEL” και οι Κωνσταντίνος Κυριακίδης, Λουίζα Κυριακίδου και Μπάμπης Κυριακίδης έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους για μια ακόμη φορά ούτως ώστε το ταξίδι μας να είναι ασφαλές και με κάθε άνεση.

*Ο Γρηγόρης Παπαεμμανουήλ
είναι Άρχων Πρωτοψάλτης, Καθηγητής Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής
και Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Δράμας

Με τις φωνές των μικρών παιδιών του Λυκείου Ελληνίδων Δράμας, που είπαν τα κάλαντα του Λαζάρου, υποδέχθηκαν τα μέλη της Μέριμνας τις φίλες, που υποστήριξαν το φετινό απογευματινό Πασχαλιάτικο Παζάρι, που εδώ και χρόνια πραγματοποιείται στα φιλόξενα γραφεία της Μέριμνας .
Η ζωή, μπορεί δίνει τα δικά της χτυπήματα ,αλλά σίγουρα οι άνθρωποι, που συλλογικά προσπαθούν να τα αντιμετωπίσουν, κερδίζουν όχι εντυπώσεις αλλά καταστάσεις, που ίσως να μην αντιμετωπιζόταν εάν και εφόσον, δεν λειτουργούσαν ομαδικά .
Σάββατο του Λαζάρου λοιπόν και το σπίτι της Μέριμνας, πέρα από πασχαλιάτικες μοσχομυρωδιές και πασχαλιάτικα αναμνηστικά, λαμπάδες , στεφανάκια κλπ των ημερών ,γέμισε και με καλαντίσματα των παιδιών ,που τηρώντας το έθιμο και ντυμένα με τις παραδοσιακές στολές τους, έδωσαν μηνύματα ζεστασιάς, χαράς και κυρίως συνέχειας .
Της παράδοσης του ελληνισμού, αλλά κυρίως αυτής της ίδιας της ΖΩΗΣ .
Της ΖΩΗΣ ,που το Άγιο Πάσχα, οι μέρες αυτές, με ξεχωριστό τρόπο την τιμούν και την δοξάζουν, μέσα από την Εκκλησία μας, αλλά και τα έθιμα, που καλά κρατούν από γενιά σε γενιά, δηλώνοντας σθεναρά την θέληση των Ελλήνων να υπάρχουν !! Μέσα από τις ευχές και τα χαμόγελα των συμμετεχόντων, κάποιοι συμπολίτες μας θα έχουν την ευκαιρία να περάσουν αυτές τις ημέρες, με γεμάτο τραπέζι αλλά και να ανταπεξέλθουν σε κάποιες σοβαρές τους υποχρεώσεις, με την Μέριμνα να λειτουργεί ως κουμπαράς αλλά και ως μια μικρή αλλά ενίοτε δυνατή μηχανή εγρήγορσης ..

Για μια ακόμη χρονιά, το μεράκι ,η φαντασία αλλά και η νοικοκυροσύνη των μελών της Μέριμνας, αναδείχθηκαν και εκτιμήθηκαν από τις φίλες, που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση Αγάπης κάνοντας κτήμα τους χειροτεχνήματα, κατασκευές αλλά και πασχαλιάτικα εδέσματα προσφορά των μελών του Δ.Σ.
Οι ευχές για υγεία, αγάπη και ειρήνη, φόρτισαν συναισθηματικά τον χώρο, τον ήδη έτοιμο για αυτό, μετά την ιδιαίτερη αναφορά σε ύμνους των ημερών από την κ. Χρύσα Παπαδοπούλου και με επόμενο ραντεβού, όπως έκανε γνωστό η Πρόεδρος κ. Λίζα Θεοδωρίδου , πολύ σύντομα, τη Δευτέρα του Θωμά στις 16 Απριλίου για το (κατά ποντίων διάλεκτο) Τσάκωμα Αυγών, με μουσική και φιλοξενία, κατά το πως την εννοούν και την εκφράζουν οι κυρίες του Συλλόγου

Κική Χεριστανίδου

Άντε πάλι ήρθε η στιγμή να δοξασθούμε εμείς οι καλονοικοκυρές ….. και ψήνουμε τα τσουρέκια σε προθερμασμένο φούρνο στους 175 βαθμούς στις αντιστάσεις 25-30 λεπτά.
Σημείωση :Στον φούρνο βάζω στον πάτο 1 μπολ μεταλλικό με νερό για να ψήνονται με υγρασία.!!!!
Μια διαχρονική συνταγή που πάει από μαμά σε κόρη και από γιαγιά σε εγγονή  , κάτι σαν την προφητεία για τον Ελληνισμό που επαληθεύεται, που φέρεται να ειπώθηκε από την Πυθία, και κατ εμένα θεωρείται λίαν επίκαιρη όπως η συνταγή με τα τσουρέκια !
Και η Φαγούρα νάσου να την μεταφέρει χωρίς φόβο, αλλά με ιδιαίτερη βιάση,  μέσα, από την πολλών διαβασμένη μάτια, σελίδα μας να προλάβει τους καιρούς που λένε, πως είναι πονηροί και λέμε, πως είναι μια από τα ίδια … αφού βάσει των παρακάτω θα συμφωνήσετε και εσείς με εμάς όιπως κάνει ο Πάνος με τον Αλέξη κάτι !!!
Εμείς, ψωνάρες να μας διαβάζετε και εσείς, περίεργοι για το πόσο ψωνάρες μπορεί να είμαστε ….
Άρα αποτέλεσμα σαν αυτό, των δύο κυβερνώντων!!!
Συμπόρευση για την ύπαρξη και των δυο .
Ημών και υμών !!!
Μια φορά λοιπόν και έναν καιρό… όχι όταν μπήκαμε στο τούνελ αλλά μπαίναμε, στις αρχές του 2ου προχριστιανικού αιώνα, ο πολύπειρος Αρκάδας στρατηγός Φιλοποίμην, είδε την διάθεση για εμπλοκή στα ελληνικά πράγματα του Ρωμαίου υπάτου Φλαμινίκου, κατάλαβε πως οι Έλληνες, βρισκόταν μπροστά σε τεράστιες περιπέτειες.
Ο Φιλοποίμην αποφάσισε τότε να συμβουλευθεί το Μαντείο των Δελφών για το μέλλον της Ελλάδος.
Η Πυθία έδωσε τον εξής χρησμό και ταυτόχρονα τον απόλυτο ορισμό της Ελλάδας που εδώ και 22 αιώνες επιβεβαιώνεται στο ακέραιο: «Ασκός κλυδωνιζόμενος μηδέποτε βυθιζόμενος»!
Η ιέρεια των Δελφών παρομοίασε την Ελλάδα με φουσκωμένο ασκί στο φουρτουνιασμένο πέλαγος, που κλυδωνίζεται μεν λόγω των κυμάτων, αλλά που δεν πρόκειται να βυθιστεί ποτέ!
Και πράγματι, οι Ρωμαίοι – επιβεβαιώνοντας τους φόβους του Φιλοποίμενα – ήρθαν!
 Οι Γότθοι ήρθαν!
 Οι Άβαροι ήρθαν!
 Οι Φράγκοι ήρθαν!
 Οι Τούρκοι ήρθαν!
 Οι Άραβες ήρθαν!
 Οι Γερμανοί ήρθαν!
 Οι Σύμμαχοι ήρθαν! Και έμειναν …
 Οι Γερμανοί ξαναήρθαν! Και ξαναέμειναν
Όπως ακριβώς  ήρθαν και προδότες, χρεωκοπίες, μνημόνια!
Οι λαθρο ήρθαν και έρχονται και δεν παρέρχονται
Οι μετανάστες έρχονται και ξαναέρχονται και θα ξανα-ξανα-έρχονται
Οι για πρώτη φορά Αριστερά μαζί με την κάποια πολύ δεξιά που μπερδεύτηκε σταδιακά και γίνανε ,όλοι μια ομάδα μπερδεμένα αλλά και αυτοκόλλητα υλικά , ήρθαν και αυτοί και από όσο φαίνεται είμεθα στην αναμονή για όποια νέα, νέων προβλημάτων υποδοχή!!!
Αλλά, το ασκί το φουσκωμένο της Πυθίας, ακόμη στου Αιγαίου τα πελάγη συνεχίζει να κλυδωνίζεται !!!
Αχ αυτό το ασκί , που σε πείσμα όλων αυτών και πολλών άλλων, «μηδέποτε βυθίζεται!» και όπως πριν κάποιες δεκαετίες είπε ο  μοναδικός Μάνος Χατζιδάκις,  ουδέποτε ανασταίνεται γιατί όπως έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός …..ποτέ δεν πεθαίνει !!
Αυτάααα!

Προς δραμινούς
υπηκόους δημότες φίλους αδελφούς συνεργάτες συνωμότες ψεύτες κόλακες ,θιασώτες χειροκροτητές, γκρινιάρηδες , βολεμένους, κρυμμένους, παραπονεμένους κλπ το ανάγνωσμα . (οι ημέρες το θέλουν το κάτι τις τους σε αναγνώσματα )
Άντε τώρα πάμε για άλλα!!
Κουρέματα , μπαζώματα, μουντζώματα , διαγκωνίσματα, τσουγκρίσματα, άντε και κάποια κοινά ψηφίσματα μπας και αποκτήσουμε κάποια στιγμή βύσματα, για κάθε λογής και στιγμής χρίσματα …..

Μην μπερδεύεστε μην έχετε διλλήματα!!
Ο Τόσκας λέει να κοιμόσαστε, η Φαγούρα να μουντζώνετε .
Ο Τόσκας στηρίζεται στην υπόθεση, η Φαγούρα στην επιστημονική τεκμηρίωση.
Μουντζώστε λοιπόν είναι χαλαρωτικό…. δεν σας παρακινώ όμως, γιατί  έμαθα πως είναι και υπό διωγμό, στο πλαίσιο του νέου ΚΟΚ
Μούτζα η «θεραπευτική»
Το «φασκέλωμα» είναι μια αυθόρμητη χειρονομία.
Πρόκειται για μια κίνηση της γλώσσας του σώματος.
Είναι μια άμεση και λιγότερο ελεγχόμενη έκφραση των συναισθημάτων.
Πολλές φορές συνοδεύεται και με υβριστικές εκφράσεις.
Παρόλο που όλα αυτά θεωρούνται προσβλητικά, η επιστήμη λέει πως κάνουν καλό στην υγεία.
Ο  Υπουργός  κ. Τόσκας ακόμη δεν μας έδωσε επ αυτού αναλυτικές οδηγίες γιατί δεν έφθασε στο λήμμα βρίσκεται ακόμη στο Α και δη στο ύψος σε σχέση με την αυτοδικία και αυτοάμυνα και τα διυλίζει ενδελεχώς προκειμένου να μας τα σερβίρει ειδικώς ώστε να μας λυθούν οι απορίες δια παντός !!!
Μέχρι τότες εσείς, κάντε πως κοιμάστε γενικώς….
Πάμε όμως στα δικά μας τα επιστημονικά, γιατί η στήλη μας γενικώς φημίζεται για αυτά
Σύμφωνα λοιπόν με έρευνα που έγινε στο Λονδίνο, οι βρισιές μειώνουν τον πόνο.
Ο επικεφαλής Richard Stephens έβαλε 67 φοιτητές να κρατήσουν τα χέρια τους κάτω από παγωμένο νερό.
Στην πρώτη δοκιμασία, τους επέτρεψαν να βρίζουν για όσο έκαναν το πείραμα και στη δεύτερη φάση τους το απαγόρευσαν.
Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι, οι φοιτητές άντεξαν το παγωμένο νερό 40 δευτερόλεπτα παραπάνω όταν έβριζαν.
Οι συμμετέχοντες δήλωσαν επίσης, ότι δεν ένιωθαν πόνο.
Ο Stephens διαπίστωσε ότι, το βρίσιμο βοηθάει στην αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων. Εκτονώνεται ο θυμός και το άγχος.
Δημιουργεί το αίσθημα της ανακούφισης και βελτιώνει τη ψυχική κατάσταση, γιατί εξωτερικεύονται τα αρνητικά συναισθήματα.
Κάπως έτσι λειτουργεί και η μούντζα για τους Έλληνες.
Σύμφωνα με ψυχολόγους, οι χειρονομίες δείχνουν αυτά που δεν μπορούν ή δεν πρέπει να ειπωθούν.
Εκφράζεται άμεσα το μήνυμα της αποδοκιμασίας και του θυμού, χωρίς πολλά λόγια. Αποβάλλονται από τον οργανισμό τα νεύρα και ο αρνητισμός και μεταφέρονται σε αυτόν που δέχεται τα… χρωστούμενα.
Έτσι, λένε «καλύτερα να μουντζώσεις παρά να κάνεις τίποτα χειρότερο» …

Τι είναι άμυνα;
Μην είναι η απόκρουση επιθετικής ενέργειας;
Μην είναι η υπεράσπιση ατόμου από άδικη και παρούσα επίθεση που δέχεται το ίδιο ή άλλο και η εξ αυτής προσβολή του επιτιθεμένου;
Μην είναι τα μέτρα που λαμβάνονται και το υλικό που χρησιμοποιείται για την πρόληψη επιθέσεων;
Μην είναι το σύνολο των παικτών που η θέση τους είναι να αντικρούουν επιθετικές ενέργειες;
Μην είναι ομάδα αρχικών κινήσεων όπου ενδιαφέρει το παίξιμο του μαύρου σε αντίθεση με το "άνοιγμα" όπου ενδιαφέρει το παίξιμο του λευκού;
Μην είναι όλα τα παραπάνω συνοψισμένα σε παρακάτω;
Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση ή η καλύτερη επίθεση είναι η άμυνα
ΆΝΤΕ ….πάλι γράψαμε . Σε λίγο, θα μας μαζέψουν σε κάποιο υπουργείο με τέτοιες εξυπνάδες που @μολ@με
Άλλωστε τα προσόντα υπάρχουν!!!
Καθιστοί και σκοτώνουμε σαράντα μύγες …που να σηκωθούμε κιόλας!!!

Άσχετο
Τρούπωσε, τρουπώστεεεε ρε !!!!
Εποχή είναι θα περάσει και όποιος πρόλαβε,  πρόλαβε , αφού συνήθως, οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι, όση και να έχουν αρετή, είναι αρκετή, ενώ για τον πλούτο, τα χρήματα, την ισχύ, τη δόξα, και όλα τα σχετικά, πιστεύουν πως, όσα και να έχουν, δε φθάνουν….

Εκ του ασφαλούς
Σίγουρα πάντως ,σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 22Π.Κ δεν είναι άδικη πράξη και υπάρχει μάλιστα, πλήθος μηχανισμών της, που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και που σε ορισμένους από αυτούς καταφεύγουμε συχνά .
Π.χ. χιούμορ άρνηση, εκλογίκευση, ….
Άμυνες που μπορούν να διευκολύνουν ή να δυσκολέψουν τη ζωή μας και φυσικά, χρόνια τώρα τις έχουμε υιοθετήσει κατά κόρον …
Μέχρι και σκάμε από τα γέλια όταν ακούμε τον πρωθυπουργό μας να χρησιμοποιεί το χιούμορ του, για να κάνει εξωτερική πολιτική, σε ανθρώπους που δεν έχουν όμως ….ΧΙΟΥΜΟΡ.
 ΟΈΕΟΟΟ!!!

Από το μυαλό του το έβγαλε ή του το είπαν στο αυτί οι στρατηγικοί σύμβουλοι της συγκυβέρνησης;
Μετά τις ανατροπές στον τρόπο και τις συμβουλές σε περιπτώσεις που η γη φεύγει κάτω από τα πόδια μας, κοινώς σε σεισμό έρχεται και μια άλλη ανατροπή  και μάλιστα από επίσημα χείλη αυτά του Αντιπροέδρου της Βουλής και βουλευτή των ΑΝΕΛ, Δημήτρη Καμμένου, που  μίλησε στον Realfm 97,8 και την εκπομπή των Δημήτρη Καμπουράκη και Βασίλη Λυριτζή. «Άλλο η άμυνα και άλλο η αυτοδικία. Άμυνα είναι όταν μπαίνει κάποιος στο σπίτι σου, στο αυτοκίνητό σου, σε βουτάει στο δρόμο, δεν μπορείς να ξεφύγεις από τα χέρια του ή από απειλή όπλου και πρέπει να αμυνθείς για τη ζωή σου. Αυτό είναι άμυνα. Αυτοδικία σημαίνει παίρνω το όπλο και λύνω εγώ τη διαφορά μου με αυτόν που μου επιτίθεται, ενώ πρέπει να το λύσει ένα δικαστήριο ή ένας αστυνομικός» είπε αναφορικά με τα τελευταία κρούσματα εγκληματικότητας. «Το κράτος δεν μαθαίνει αυτοάμυνα στους εφοριακούς που κάνουν ντου και ορθώς στα μαγαζιά; Γιατί το κάνει το κράτος στους εφοριακούς; Γίνονται μαθήματα αυτοάμυνας επίσημα. Και λέω, ο δήμος και η κοινότητα το να κάνουν πιλάτες και ζούμπα, πολύ καλά είναι όλα αυτά, αλλά επειδή έχει αλλάξει το έγκλημα, δεν είναι κακό να μάθουν αυτοάμυνα τα ΚΑΠΗ, οι παππούδες ή οι γιαγιάδες ή οι οικογένειες στα σπίτια τους πως πρέπει να συμπεριφερθούν όταν δεχθούν μια απειλή ή ακούσουν κάτι μέσα στο σπίτι. Όπως αμύνεσαι για την πατρίδα σου, έτσι πρέπει να αμύνεσαι και για το σπίτι σου» συμπλήρωσε. «Δεν μπορεί η αστυνομία να είναι παντού» κατέληξε.
Άξιος !!!
Άξιος !!!

Απορία!!!
Στα ΚΑΠΗ πρότεινε ο κ. Δ.  Καμμένος να εντάξουμε την εκμάθηση τζούντο, καράτε και να αφήσουμε κατά μέρος το καραόκε.
Δεν πρότεινε ο άνθρωπος να κάνουμε και χαρακίρι μπας και δοθούν άμεσα λύσεις και για το ασφαλιστικό; Λέμε τώρα !!
Εντάξει …μέσα !!!
Για το πρώτο, που μπορεί όμως να οδηγήσει έμμεσα και στο δεύτερο γιατί, από τι πάει ο γέροντας;
Ή από πέσιμο ή από χ@σιμο
Και στο σχετικό τζούντο- καράτε, έχουμε και πέσιμο με τις φιγούρες αλλά και χ@σιμο από τις επιδώσεις του αντιπάλου.
Οπότε, να τι μπορεί να κάνει η πρώτη φορά αριστεροδέξια συνύπαρξη.
Να δώσει λύση, σαν τον Μέγα Αλέξανδρο, πως  έκοψε εκείνος τον Γόρδιο Δεσμό έτσι αυτή με αυτόν τον τρόπο να λύσει και το ασφαλιστικό …
Μπα, δεν τον γλυτώνω σε υπουργείο τον διορισμό !!!!

Πρόταση
Στην Βουλή μήπως, καλό θα ήταν να εισαχθεί κάτι ανάλογο, μπας και την γλυτώσουμε την εξτρά των φυλάκων τους την αμοιβή , που μεταξύ μας δηλαδή, μας κοστίζει κάτι, αρκετά μάλιστα, παραπάνω της αντικειμενικής αξίας των φυλασσόμενων  ατόμων, που μπαινοβγαίνουν στις αίθουσές της, χρόνια τώρα και μας δουλεύουν και ψιλό γαζί,  προτείνοντας μας μάλιστα, να κάνουμε πως κοιμόμαστε και πως δεν αντιλαμβανόμαστε, τι διακυβεύεται στους τραχήλου μας, την αντοχή !!!

Κική Χεριστανίδου σε προσπάθεια βαπτίσματος ωών, σε υπό 80 βαθμών Κελσίου κόκκινων νερών, μπας και κερδίσουμε πόντους στο τσάκωμα τους το βράδυ του Σαββάτου της Ανάστασης του Κυρίου ημών, αλλά και της ελπίδας περί Ανάστασης των ανά των κόσμον Καλών  Ημερών !!!

Την Παρασκευή, 30 Μαρτίου 2018, ο σύλλογος των ΡΑΔΙΟΤΑΞΙ επισκέφθηκε στο Σπίτι Ανοιχτής Φιλοξενίας της Ένωσης Κυριών Δράμας, προκειμένου να προσφέρει διατακτικές.
Συγκεκριμένα ο Πρόεδρος κ. Στοϊμένου Νεκτάριος και ο Ταμίας κ. Παπαϊωάννου Δημήτριος των Ραδιοταξί Δράμας, παρέδωσαν δωροεπιταγές με τις οποίες θα αγοραστούν τρόφιμα πρώτης ανάγκης για τις ανάγκες της δράσης: διανομή συσκευασμένων τροφίμων.
Το πρωί της ίδιας ημέρας οι μαθήτριες του τμήματος Βρεφονηπιοκόμων της σχολής ΕΠΑΣ μαθητείας ΟΑΕΔ Δράμας συνοδευόμενες από τον υποδιευθυντή Ανέστη Τερζή δώρισαν χειροποίητες λαμπάδες. Η Πρόεδρος Αλίκη Τσιαμούρα ευχαρίστησε θερμά όλους όσους συμπαραστέκονται στο δύσκολο έργο του φορέα ευχόμενη ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ σε όλους.

Στις 29&30 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη

Η εθελοντική ομάδα του mobile school της Ένωσης Κυριών Δράμας Σ.Α.Φ., συμμετείχε την Πέμπτη 29/3 και την Παρασκευή 30/3/2018 στην συνάντηση όλων των ελληνικών Φορέων που ασχολούνται με το mobile school.
Στην συνάντηση παρευρέθηκαν ο συντονιστής του κινητού σχολείου της «ΑΡΣΙΣ», η συντονίστρια της «PRAKSIS» της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας και η συντονίστρια του mobile school της Ένωσης Κυριών Δράμας και δύο στελέχη της εθελοντικής ομάδας της Ένωσης. Η συνάντηση είχε ως σκοπό την ανταλλαγή καλών πρακτικών μεταξύ των Φορέων, την επίλυση προβλημάτων που εντοπίζονται στην χρήση του κινητού σχολείου και τη δημιουργία νέων πάνελ. Επίσης, κατά την πρώτη ημέρα, πραγματοποιήθηκε και παρέμβαση στο Πάρκο Ορέστου στην οποία συμμετείχαν παιδιά προσφύγων, αλλοδαπών και ημεδαπών. Η παρέμβαση κράτησε δύο ώρες και είχε ως βασικό στόχο την ενσωμάτωση των παιδιών των προσφύγων και την ενοποίησή τους με τα παιδιά των ημεδαπών.

Ύστερα, από κοινή συναίνεση αποφασίστηκε η συνάντηση αυτή να καθιερωθεί και να πραγματοποιείται μία φορά το χρόνο.

Αποφάσεις παίρνονται εν αγνοία μας και η ολιγωρία οδηγεί σε τετελεσμένα

Τον Ιούλιο του 2017 εκφράσαμε για πρώτη φορά στο Δημοτικό Συμβούλιο τις ανησυχίες μας για το ΤΕΙ Δράμας και ο τότε Αντιδήμαρχος κ. Καραμπατζάκης μας συμβούλεψε να περιμένουμε το αποτέλεσμα των συζητήσεων στις επιτροπές που ήδη έχουν συγκροτηθεί, γιατί από τις συζητήσεις μπορεί!!! να προκύψει θετικό αποτέλεσμα και να έρθουν περισσότερες Σχολές στη Δράμα. Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του πρώην Πρύτανη του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Αθανάσιου Καραμπίνη ο οποίος μας ανακοίνωσε ότι θα ιδρυθούν δύο νέα Τμήματα του ΔΠΘ στη Δράμα.

Στα μέσα Φεβρουαρίου 2018 ο ίδιος κ. Καραμπατζάκης, ζήτησε να συζητηθεί κατεπειγόντως η έκδοση ψηφίσματος, επειδή κινδυνεύει το ΤΕΙ από τις σχεδιαζόμενες συγχωνεύσεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση, αναφέροντας ότι στη συζήτηση έχει μπει και η ακόμη πιο δυσάρεστη προοπτική της συγχώνευσης του ΤΕΙ Δράμας με Σχολές της Θεσσαλονίκης.
Την Παρασκευή 30 Μαρτίου 2018 συναντηθήκαμε επιτέλους για την έκδοση του ψηφίσματος που αποφασίσαμε από τον Φεβρουάριο. Ψήφισμα, φυσικά, δεν εκδόθηκε, επειδή οι εξελίξεις μας έχουν ξεπεράσει κατά πολύ. Δυστυχώς κανείς άλλος αρμόδιος δεν αισθανόταν τόσο άνετος όσο η Δημοτική μας Αρχή, που αδρανούσε και ‘καθησύχαζε’ τους Δραμινούς, και ήδη η αρμόδια επιτροπή συζητάει επί συγκεκριμένου σεναρίου.

Σύμφωνα με αυτό, το ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης φεύγει από την Περιφέρεια και πάει να ενωθεί με το σχεδόν ανύπαρκτο Διεθνές Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και με το ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας. Στη Δράμα, στην καλύτερη περίπτωση μένουν δύο μόνο Τμήματα (Δασολογίας και Οινολογίας). Το Αρχιτεκτονικής Τοπίου εξαφανίζεται ενώ όλες οι άλλες πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης βγαίνουν κερδισμένες και αυξάνονται τα Τμήματα που λειτουργούν σε αυτές.

Οι αποφάσεις αυτές θα οριστικοποιηθούν πιθανόν την Πέμπτη 12 Απριλίου. Εμείς ρωτάμε:
1. Γιατί είμαστε ο μόνος Νομός που μειώνονται τα Τμήματα Ανώτατης Εκπαίδευσης;
2. Γιατί σταμάτησε η συζήτηση για συγχώνευση του ΤΕΙ ΑΜΑΘ και του ΔΠΘ;
3. Θυμίζουμε ότι παραχωρήθηκαν τα Πέτρινα της Ελατιάς στο ΔΠΘ ως ‘δικό μας’ Πανεπιστήμιο. Τώρα; Οι φοιτητές Δασολογίας της Δράμας θα ζητούν άδεια από το ΔΠΘ για να πάνε στο Δασικό Χωριό της Ελατιάς;
4. Γιατί η Δράμα και η Καβάλα θα είναι οι μόνοι Νομοί που θα έχουν Τμήματα που θα ανήκουν σε ΑΕΙ άλλης Περιφέρειας; Είναι επωφελές για τον τόπο μας να δεχθούμε την ένταξη της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης του Νομού μας σε άλλη Περιφέρεια; Ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας θα έχει το ίδιο ενδιαφέρον για τις Σχολές που λειτουργούν σε Νομούς που δεν ανήκουν στην Περιφέρειά του και δεν τον ψηφίζουν;
5. Ποιοι θεσμικοί φορείς και εκπρόσωποί μας ασχολήθηκαν με το θέμα και ποια είναι η άποψή τους και η θέση τους για τις εξελίξεις;
6. Ποια βιωσιμότητα θα έχουν τα Τμήματα που βρίσκονται σε άλλη Περιφέρεια από αυτή που είναι η έδρα του ΑΕΙ και οι περισσότερες Σχολές του;

Είναι επιτακτική ανάγκη να τοποθετηθούμε όλοι δημόσια ώστε να μάθουν όλοι οι Δραμινοί την αλήθεια. Να δούμε τα λάθη που έγιναν και να προλάβουμε τα χειρότερα.
Η μέχρι τώρα αδιαφορία και αδράνεια της Δημοτικής Αρχής έδωσε τη δυνατότητα να εδραιωθούν τα εν εξελίξει σχέδια και είναι συνυπεύθυνη για κάθε αρνητική εξέλιξη. Συνεχίζοντας να λειτουργεί παρελκυστικά, μειώνει τον χρόνο που θα έχουμε στη διάθεσή μας για να αντιδράσουμε. Σε 10 μέρες, πιθανόν το θέμα θα έχει κλείσει και όλοι θα ρίχνουν ο ένας στον άλλο τις ευθύνες, κάτι που έχει ήδη αρχίσει να γίνεται.

Έστω και την τελευταία στιγμή ας σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων. Ζητούμε την άμεση σύγκληση του Δημοτικού Συμβουλίου, στο οποίο πρέπει να προσκληθούν οι Βουλευτές του Νομού μας, ο Περιφερειάρχης, οι Πρυτάνεις του ΤΕΙ και του ΔΠΘ, οι Δήμαρχοι του Νομού μας και όλοι οι υπόλοιποι θεσμικοί φορείς, για να δοθούν απαντήσεις για το πώς φθάσαμε μέχρι εδώ, ποιες είναι οι προοπτικές μας και με ποιο τρόπο θα διεκδικήσουμε ό,τι δικαιούμαστε.

Οι Πύργοι, είναι ένα παραδοσιακό μακεδονίτικο χωριό, κάτω από τα πανύψηλα βουνά της Δράμας, μέσα σε ένα καταπράσινο φυσικό περιβάλλον.
Αν κάνετε την βόλτα σας έξω από το χωριό θα δείτε τις μεγάλες εκτάσεις πρασίνου, αμέτρητα είδη λουλουδιών και βοτάνων και φυσικά μικρές οάσεις με τρεχούμενα νερά.
Ο περίπατος μέσα στο χωριό θα σας κάνει να μάθετε πολλά για την ιστορία του, από τους φιλόξενους μόνιμους κατοίκους αλλά και να θαυμάσετε την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των κτιρίων με την πέτρα, το ξύλο και τα κεραμίδια.
Είναι αγαπημένος προορισμός όλων όσοι αγαπούν την πεζοπορία στη φύση.
Έχει ενδιαφέρον: Στο χωριό υπάρχουν απομεινάρια του παλιού υδραγωγείου αλλά και ο Ιερός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.
Τι να δοκιμάσουμε: Όπως σε όλα τα χωριά της Δράμας, έτσι κι εδώ θα βρείτε χειροποίητα ζυμαρικά, εκλεκτά προϊόντα κρέατος και φυσικά μοναδικές ποικιλίες κρασιών.

του Ευάγγελου Παπαθανασίου Αρχαιολόγου

Στο τελευταίο τέταρτο του 17ου αι. θα πρέπει να εξισλαμίζεται ο πληθυσμός του Κόντσιαν, εγκαταλελειμμένου σήμερα οικισμού, βορείως του Βοβλιτσίου και 2 χλμ. απέχοντος αυτού, επί του ίχνους της αρχαίας οδού, η οποία διήρχετο διά μέσου αυτού.

Έκτοτε το Κόντσιαν συνιστά κυρίως πομακικό χωριό έως την Ανταλλαγή των Πληθυσμών (1923).

Σήμερα διακρίνονται ερείπια των λιθόκτιστων οικιών, του τζαμίου, και τα κατάλοιπα του μουσουλμανικού νεκροταφείου.

Κάποιες μουσουλμανικές οικογένειες είχαν εγκατασταθεί και στο Βομπλίτσι και είχαν συμπήξει την συνοικία Μαχαλά, όπου υπήρχε και τζαμί.

Κάποια στιγμή, κατά την πρώιμη τουρκοκρατία, το εγκαταλελειμμένο ήδη από τα τέλη του 14ου αι., μονύδριο-ασκητήριο της Θεοτόκου της Σπηλαιωτίσσης, ενοριακό εξωκκλήσιο πλέον, κείμενο επί των εδαφικών ορίων των κοινοτήτων Πετρούσης και Προσοτσάνης, και για το οποίο έχουν προφανώς ξεχαστεί τα της συνδέσεώς του με τον όσιο Γερμανό, μετωνομάζεται σε σπήλαιο του Αγίου Μάρκου.

Η εορτή του Αγίου Μάρκου, την 25η Απριλίου, συνήθως συμπίπτει, ή μετακινείται, εντός της Διακαινησίμου.

Συνεπώς, θα μπορούσε να υποτεθεί, πως αιτία της μετωνυμίας αυτής είναι και πάλι το πασχάλιο έθιμο της λιτανευτικής πομπής των κατοίκων της Πετρούσης, ή και της Προσοτσάνης, κατά την οποίαν το σημείο του σπηλαίου θα συνι- στούσε μία εκ των «στάσεων».

Στους πρώτους δυόμισυ αιώνες της Τουρκοκρατίας, η οικονομική, κοινωνική και πνευματική ζωή της περιοχής γενικότερα, υφίσταται μεγάλο πλήγμα.

Ωστόσο, ήδη από τα μέσα του 17ου αι. εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης.
Σε παλαιά βρύση που σώζεται στην θέση Μάργκοβο, δυτικώς-βορειοδυτικώς του χωριού, υπάρχει η επιγραφή: ΒΟΒΛΙΤΣΙΟΝ 1873.

Η κοινότητα συντηρούσε ελληνικό σχολείο ήδη από του 1885, τουλάχιστον,
με 275 τότε μαθητές.

Με την έναρξη και την κορύφωση της βουλγαρικής εθνικιστικής προπαγάνδας στην υπόδουλη Μακεδονία, το Βομπλίτσι παραμένει πεισματικά στην Ορθοδοξία, το Πατριαρχείο και τον Ελληνισμό, παρ’ όλους τους κινδύνους, τις πιέσεις, και τις συνεπαγόμενες θυσίες, και παρ’ όλο, που και η ίδια η γεωγραφία δεν το ευνοεί και το αφήνει εκτεθειμένο στις προσβολές των κομιτατζήδων.

Ο ενοριακός ναός της κοινότητος πανηγυρίζει στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος.

Ο ναός καθιερώθηκε στην σημερινή του μορφή από τον τότε Δράμας μητροπολίτη Χρυσόστομο Καλαφάτη (1902-1910), τον εμψυχωτή του Μακεδονικού Αγώνος στην περιοχή, τον μετέπειτα Σμύρνης και εθνομάρτυρα, σύμφωνα με επιγραφή ύπερθεντης δυτικής θύρας εισόδου.

Την εποχή κατά την οποίαν ανεγείρεται ο ναός, εν τω μέσω της οξύτητος του Μακεδονικού Αγώνος, επισκέπτεται το χωριό ο Γ. Χατζηκυριακού, απεσταλμένος του Ελληνικού Προξενείου της Θεσσαλονίκης, σε μυστική αποστολή, και αναφέρει σχετικά στο έργο του:
Σκέψεις και εντυπώσεις εκ περιοδείας ανά τήν Μακεδονίαν (1905-1906), [11906 Θεσσαλονίκη],

 «...Ή είς τά πάτρια πίστις ώθησεν αυτούς [τους Μπομπλιτσιώτες] εις Ίδρυσιν μικράς Ελληνικής σχολής και μικράς εκκλησίας.
Ταύτην μάλιστα, παλαιόν ούσαν και ανεπαρκή, αντικαθίστων δι’ άλλης μεγαλύτερος, ήν τότε έκτιζον επί καλού αρχιτεκτονικού σχεδίου...».

Το σχέδιο πιθανόν να εξεπόνησε ο εξ αθηνών μηχανικός Γ. Χατζημιχαήλ, συνεργάτης του Χρυσοστόμου.

Στα 1910-12 κατασκευάζεται, σε σχέδια γαλλικής εταιρείας και με πρωτομάστορα τον ηπειρώτη Θωμά Σεραφείμ, το υδραγωγείο της Πετρούσσας, μήκους 7 χλμ., εις αντικατάστασιν παλαιοτέρου υδραγωγείου, του 15ου αι., της ιδίας με αυτό πορείας.

Το επιβλητικότερο τμήμα του είναι η πολύτοξη υδατογέφυρα στην θέση «Καμάρες», με τις 12 καμάρες της, συνολικού μήκους 50 περίπου μέτρων, που γεφυρώνει ρέμμα βορείως του Γκράντσεν, και έναντι του χωριού των Πύργων.

Κατά τα τρία έτη (1941 1944) της βουλγαρικής Κατοχής το χωριό υπέστη τεράστια καταστροφή του ζωικού κεφαλαίου του και οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν σε αναγκαστική εργασία (υλοτομία) για τις ανάγκες των αρχών κατοχής και των βουλγάρων εποίκων.

Μετά τον πόλεμο ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού μετανάστευσε για βιοποριστικούς λόγους, κυρίως προς την Γερμανία.

Σήμερα περίπου 450, εκ των ελλήνων μεταναστών της Γερμανίας, έλκουν την καταγωγή τους από το Μπόμπλιτσι.

ΠΗΓΗ http://yaunatakabara.blogspot.gr

Τα απομεινάρια του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου στον Κριθαρά βρίσκονται 14 περίπου χιλιόμετρα ανατολικά του Νευροκοπίου.
Ένα μνημείο μοναδικό στο είδος του, χαρακτηρισμένο σε ψήφισμά της Ε’ Επιστημονικής Συνάντησης ως ιδιαίτερης σημασίας για την ιστορία της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, που δυστυχώς όμως αφέθηκε κυριολεκτικά στο έλεος της φθοράς του χρόνου και των πάσης φύσεως επιδρομέων.
Πρόκειται για σταυροειδή εγγεγραμμένο τετρακιόνιο Ναό με τρούλο, χωρίς νάρθηκα και εξαιρετικές αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες. Το περίστωο όμως έχει σχήμα Π και κάμπτεται στη βορειοδυτική και νοτιοδυτική γωνία. Ο γυναικωνίτης καταλαμβάνει τον όροφο πάνω από το περίστωο που καλύπτεται, όπως και το περίστωο μέ θολίσκους. Το μνημείο βρίσκεται σε κατάσταση ερήμωσης. Το μεγαλύτερο μέρος της στέγης του έχει καταπέσει.
Η ανοικοδόμηση του ναού τοποθετείται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, πάντως μετά το 1870, και οι τοιχογραφίες του και τα διακοσμητικά σχέδια χρονολογούνται το 1886, όπως φαίνεται από την επιγραφή που έχει διασωθεί στην παράσταση του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στη νότια είσοδο του ναού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η λαθανάγλυφη διακόσμηση του υπερθύρου στης δυτικής εισόδου του ναού.
Είναι επισκέψιμος μόνο για ριψοκίνδυνους προσκυνητές, μιας και η πυκνή βλάστηση έχει καλύψει όλες τις διόδους από τους τοίχους που κατέρρευσαν και το μόνο που στέκεται όρθιο σε πείσμα των καιρών είναι το Ιερό του Ναού. Αν παρόλα αυτά το τολμήσετε, και αν είστε τυχεροί, θα δείτε σε μια γωνιά να καίει το καντηλάκι που κάποιοι πιστοί φροντίζουν να ανάβουν.

Βιβλιογραφία:
Ε. ΚΟΥΡΚΟΥΤΙΔΟΥ-ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ, Βυζαντινά και Μεσαιωνικά μνημεία Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Αρχαιολογικόν Δελτίον 27 (1972) Β2 Χρονικά?
Α. ΣΤΡΑΤΗ, συνοπτική επισκόπηση αρχαιολογικής δραστηριότητας σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους του Νομού Δράμας, βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής κατά το 1971-1980, Δραμινά Χρονικά 2 (1981)?
Ξ. ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ-ΚΑΤΣΙΚΗ, Μεταβυζαντινές Εκκλησίες στο Νομό Δράμας, Η Δράμα και η περιοχή της, Ιστορία και Πολιτισμός, Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης, Δράμα 24-25 Νοεμβρίου 1989, Δράμα 1996?
Ξ. ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ-ΚΑΤΣΙΚΗ, Η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον Κριθαρά Δράμας, Η Δράμα και η περιοχή της, Ιστορία και Πολιτισμός, τόμ. Ι, Δράμα 1998?
J. LANGE ? Μ. ΠΑΡΧΑΡΙΔΟΥ, Ταπεινή ωραιότητα, Ξεχωριστές λεπτομέρειες από τη ζωγραφική των εκκλησιών στην περιοχή της Δράμας, Δράμα 1999.

Υπάρχει η δυνατότητα ψαρέματος στον ποταμό Νέστο σύμφωνα πάντα με την ρυθμιστική απόφαση που εκδίδει κάθε χρόνο το Τμήμα Αλιείας της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας.
Μερικά από τα είδη που μπορεί κάποιος να αλιεύσει είναι οι μπριάνες, τα γριβάδια, οι μουρμουρίτσες