Displaying items by tag: ΞΑΓΝΑΝΤΟ

Δυστυχώς, άγνωστη παραμένει στο ευρύ κοινό η ζωή και η δράση της καπετάνισσας του Πόντου, Πελαγίας, που έζησε στο Ξάγναντο του Δήμου Παρανεστίου, όπου βρίσκεται και ο τάφος της.
Είναι πια καιρός να στηθεί ο ανδριάντα της στο χώρο της πλατείας του Ξάγναντου, εκεί που βρισκόταν και το σπίτι της, για να τιμηθεί έστω και καθυστερημένα από τους συμπατριώτες της, για τον ηρωισμό της, χάρις στον οποίο σώθηκαν πολλοί Έλληνες του Πόντου, την περίοδο των διωγμών τους από τους Τούρκους.
Είναι πλέον καιρός, οι νέοι να μάθουν την ιστορία των προγόνων τους και να τους τιμήσουν ως τους αξίζει διαχρονικά.
Θέλω να πιστεύω πως ο νέος Δήμαρχος Παρανεστίου, Αναστάσιος καγιάογλου, ένας άνθρωπος με ευαισθησίες και σεβασμό προς την ιστορία και την παράδοση του τόπου, αλλά και ο Ποντιακής καταγωγής Μητροπολίτης Δράμας κ.κ. Παύλος, να ικανοποιήσουν σύντομα την επιθυμία των κατοίκων του Ξάγναντου, φέροντας ταυτόχρονα στο φως για αληθινή αλλά ξεχασμένη ηρωική μορφή του Πόντου.

Το αντάρτικο του Πόντου
Το Ποντιακό αντάρτικο, που έμεινε στην ιστορία δημιουργήθηκε από τους Έλληνες του Πόντου προκειμένου να γλυτώσουν από τα τάγματα εργασίας, τα εφιαλτικά Αμελέ Ταμπουρού, που είχαν ως στόχο την εξόντωσή τους.
Στην προσπάθεια αυτή, πολλοί αντάρτες έπαιρναν μαζί και τις οικογένειές τους στο βουνό, ενώ και οι γυναίκες βοηθούσαν στο αντάρτικο με κάθε τρόπο, κυρίως όμως με τρόφιμα και μεταφορά μηνυμάτων.
Η σημαντικότερη αντάρτικη ομάδα της περιόδου ως το 1918, έχει για αρχηγό την καπετάνισσα Πελαγία, η οποία αναλαμβάνει τη διοίκηση της ομάδας μετά το θάνατο του άνδρα της, του οπλαρχηγού Αντών πασά, τον Αύγουστο του 1917.
Η ομάδα του Αντών’ παρά, υπεράσπιζε τα Ελληνικά χωριά και ήταν ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκικων συμμοριών. Το Τουρκικό κράτος μη μπορώντας να τον εντοπίσει και να τον αντιμετωπίσει τον επικήρυξε αντί του ποσού των 50.000 λιρών.
Στο πρόσωπό του, πολλοί από τους αντάρτες του Πόντου, έβλεπαν τον άνθρωπο ο οποίος μπορούσε να τους ενώσει.

Ποια ήταν όμως η αντάρτισσα Πελαγία;
Στις αρχές του 1915 (σε ηλικία 18 ετών), η Πελαγία Οξούζογλου, η οποία καταγόταν από το χωριό Κωστανούσαγι της Πάφρας, είχε καταφύγει στο βουνό με την οικογένειά της. Εκεί γνώρισε τον καπετάν Αντώνη Χατζηελευθερίου (Αντών Πασά ή Αντών Αγά ή Αντών Καραμπέγ), «αρχιστράτηγο» όλων των αντάρτικων ομάδων του Δυτικού Πόντου, τον μετέπειτα σύζυγό της.
Υπήρξε και η ίδια αντάρτισσα ντυμένη με τη μαύρη αντάρτικη στολή του Πόντου και συνόδευε έφιππη τον καπετάνιο σύζυγό της, πολεμώντας μαζί του σε όλες τις μάχες εναντίον των Τούρκων.

Η θρυλική απελευθέρωση της Πελαγίας
Θρυλική μένει η απελευθέρωση της καπετάνισσα Πελαγίας από τις φυλακές της Αμάσειας από τον σύζυγό της Αντώνη πασά.
Μετά το Δεκέμβριο του1915, παρά το ότι είχαν σταματήσει οι καταδιώξεις των αποσπασμάτων, αυτά παρέμεναν στρατοπεδευμένα σε κομβικά σημεία, μη σταματώντας στιγμή να πληροφορούνται τις κινήσεις του Αντώνη Χατζηελευθερίου.
Το Μάρτιο του 1916, ο καπετάνιος, αφού διαμοίρασε τους άνδρες του, είχε καταφύγει σε ένα νερόμυλο στους πρόποδες του Κοτσάνταγ ή Καλινίκνταγ. Μαζί του είχε τρείς συντρόφους και τη γυναίκα του Πελαγία.
Στις 24 Μαρτίου, οι Νεότουρκοι, των οποίων δύο τάγματα στρατού είχαν στρατοπεδεύσει στο Κιζίλγκιολ, ειδοποιημένοι εκ των προτέρων, περικύκλωσαν το μύλο και ζήτησαν να παραδοθούν όσοι βρίσκονταν μέσα στο κτίσμα. Ο καπετάνιος, αφού οπλίστηκε, διέφυγε από τη νεροσυρμή του μύλου. Οι άνδρες του, σε μια πράξη αυτοθυσίας, αντιστάθηκαν και σκοτώθηκαν όλοι, προσπαθώντας να δώσουν χρόνο στον καπετάνιο να διαφύγει.
Όταν οι άνδρες του αποσπάσματος εισήλθαν στο μύλο, βρήκαν μόνο έναν αντάρτη, που τους κοιτούσε περιφρονητικά. Αμέσως μετά έβγαλε τον κεφαλόδεσμο (πασλίκι), και τους δήλωσε ότι ήταν η γυναίκα του καπετάνιου και όχι άνδρας, ενώ οι στρατιώτες είχαν πιστέψει ότι είχαν συλλάβει τον καπετάν Αντώνη.
Η συλληφθείσα Πελαγία οδηγήθηκε στο Κιζίλγκιολ, την έδρα των αποσπασμάτων και παραδόθηκε στον Φερίκμπεη. Από το Κιζίλγκιολ οδηγήθηκε στην Πάφρα και από εκεί στην Αμισό, όπου δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο.
Στη συνέχεια, οδηγήθηκε στην Αμάσεια για την εκτέλεση της ποινής. Ο αρχικαπετάνιος πληροφορήθηκε ότι η γυναίκα του οδηγήθηκε στην Αμάσεια, στις φυλακές της οποίας φυλασσόταν απομονωμένη. Συγκέντρωσε πενήντα καπετάνιους και τετρακόσιους αντάρτες και με τα άλογα ξεκίνησαν για την Αμάσεια. Έφτασαν στο χωριό Κελτίκ, έξω από την Αμάσεια, περικύκλωσαν το χωριό, συνέλαβαν το χότζα του χωριού και ο καπετάνιος τον απέστειλε στο διοικητή της Αμάσειας, αφού του παρέδωσε ένα γράμμα με τη σφραγίδα του, στο οποίο για πρώτη φορά υπέγραφε ως ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΑΜΠΕΓ.
Με τον τρόπο αυτόν ήθελε να δηλώσει στο Νεότουρκο διοικητή ότι ήταν αποφασισμένος για τα χειρότερα, αν δεν απελευθέρωνε τη σύζυγότου. Ο αρχικαπετάνιος έγραφε στο διοικητή ότι, αν δεν έστελνε αμέσως την Πελαγία στα λημέρια του στο Νεπιέν, θα έκαιγε το χωριό χωρίς να λυπηθεί κανέναν, και επιπλέον, θα κατέβαινε με τους πέντε χιλιάδες(!) αντάρτες του στην Αμάσεια, για να την κάψει και αυτήν από τα θεμέλια. Πανικόβλητος, ο διοικητής πήγε προσωπικά στις φυλακές, αποφυλάκισε την Πελαγία, την επιβίβασε σε ένα παϊτόνι, της έδωσε προσωπική φρουρά-με επικεφαλής αξιωματικό, που την οδήγησαν στο Καβάκ και από εκεί στο βουνό Νεπιέν.

Η προδοσία του Αντώνη Χατζηελευθερίου
Ο αρχικαπετάνιος Αντώνης Χατζηελευθερίου είχε μαρτυρικό θάνατο. Ότι δεν είχαν καταφέρει να κάνουν με τη δύναμη των όπλων οι Τούρκοι, το κατάφεραν με τη δύναμη του χρυσού. Τον πρόδωσαν τρία πρωτοπαλίκαρα του. Θαμπωμένοι από το χρυσό, οργάνωσαν τη δολοφονία του χωρίς καμιά τύψη (τον Αύγουστο του 1917). Η άνανδρη πράξη των τριών προδοτών συντάραξε τον ελληνισμό του Πόντου. Ο Μητροπολίτης Αμάσιας, Γερμανός Καραβαγγέλης, εξόπλισε ένα σώμα κι έψαξε να τους βρει, αλλά μάταια.

Η ζωή της Πελαγίας μετά το θάνατο του αρχικαπετάνιου

Η Πελαγία κατόπιν στην Τουρκία παντρεύτηκε τον δεύτερο σύζυγό της Ιωάννη Κεσκινίδη, άνθρωπο μορφωμένο και συνοδό εν ζωή του Αντώνη, με τον οποίο εγκαταστάθηκε στην Πασχαλιά του νομού Ξάνθης, το 1924. Στην κατοχή χάνει όμως και το δεύτερο σύζυγό της, ο οποίος βρέθηκε δολοφονημένος .
Το 1943 η Πελαγία παντρεύεται για τρίτη φορά, τον Νικόλαο Ορφανίδη και κατοικεί πλέον μόνιμα στο Ξάγναντο του Παρανεστίου, όπου και ο τάφος της.
Πέθανε σε ηλικία 75 ετών, το Νοέμβριο του 1972, αφού είχε χάσει μερικούς μήνες πριν το σύζυγό της Νικόλαο, το Μάρτιο του 1972).