Γράφει η Ρένα Τριανταφυλλίδου
Ο Καλαμώνας είναι ένα όμορφο χωριό, γεμάτο ζωή, με πλούσια αγροτική δραστηριότητα λόγω του εύφορου κάμπου που το περιβάλλει.
Η Κοινότητα Καλαμώνα συστάθηκε με Β.Δ. της 22-5-1947 και προήλθε από την Κοινότητα Αγίου Αθανασίου με έδρα τον Καλαμώνα, ο οποίος απέχει μέσω Αγίου Αθανασίου 20 χιλ. από την πρωτεύουσα του νομού Δράμας.
Ο Καλαμώνας αποτελεί σήμερα Δημοτικό Διαμέρισμα του νεοσύστατου Δήμου Δοξάτου.
Η αρχική ονομασία του καλαμώνα ήταν Μποσινός, μετονομάστηκε με Δ. τη 1-4-1927.
Στην περιοχή εικάζεται ότι υπήρχε ρωμαϊκή κώμη λόγω των δυο επιγραφών ρωμαϊκών χρόνων με ελληνικά γράμματα και τρία κιονόκρανα της ίδιας εποχής, που βρέθηκαν στον Καλαμώνα.
Το Κοινοτικό κατάστημα Καλαμώνα
Οι Κοινοτικές Αρχές και Υπηρεσίες της Κοινότητας Καλαμώνα στεγάζονταν αρχικά σε μισθωμένες κατοικίες των: Παπαδόπουλου Παναγιώτη και Ιορδανίδη Ιορδάνη.
Το 1954 οι Υπηρεσίες μεταστεγάστηκαν σε μονώροφο κατάστημα το οποίο ανεγέρθηκε με χρήματα της Κοινότητας.
Το 1971 κατασκευάστηκε ο δεύτερος όροφος του Κοινοτικού καταστήματος με χρήματα της Κοινότητας.
Στον επάνω όροφο στεγάζονται τα Κοινοτικά Γραφεία και στον κάτω όροφο το επισκεπτήριο του Αγροτικού Γιατρού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας ο πληθυσμός του καλαμώνα διαμορφώθηκε ως εξής:
Το 1951, 906 κάτοικοι, το 1961, 1039 κάτοικοι, το 1971, 818 άτομα, το 1981, 874 άτομα, το 1991, 831 άτομα, το 2011, 597 κάτοικοι.
Προέλευση πληθυσμού
Ο Καλαμώνας, με την ανταλλαγή των πληθυσμών πρωτοκατοικήθηκε από προσφυγικές οικογένειες, οι οποίες κατάγονταν:
1) από τα χωριά Πράσαρη Μέλικλη, Κουλάκ Καγιά, Κους Καγιά και Γιατμούς της Κερασούντας,
2) από το χωριό Τσαρσαμπάς της Σαμψούντας,
3) από το χωριό Χοτζόων της περιοχής Κάβζας,
4) από χωριά της περιοχής Σάντα,
5) από Κρασνοντάρ της περιοχής Κουμπάν της Νότιας Ρωσίας,
6) από την Αρκαδιούπολη (Λουλέ Μπουργάζ) της Ανατολικής Θράκης και
7) από χωριά της Ανατολικής Ρωμαλίας.
Αργότερα ήρθαν και λίγες οικογένειες από την κωμόπολη Άργος Ορεστικό και τα χωριά Λακκώματα και Πορεία του νομού Καστοριάς.
Το Δημοτικό Σχολείο Καλαμώνα
Το 1/τάξιο μικτό Δημοτικό Σχολείο του προσφυγικού συνοικισμού Μποσινού της τέως Κοινότητας Καλαμπακίου, ιδρύθηκε με Π.Δ. της 12-8-1924.
Το Δημοτικό Σχολείο ανέστειλε τη λειτουργία του την περίοδο της Βουλγαρικής κατοχής 1941-1944.
Το Δημοτικό Σχολείο μέχρι το 1945 στεγαζόταν σε τουρκικό αχυρώνα. Το 1925 οι κάτοικοι του συνοικισμού με εράνους και προσωπική εργασία άρχισαν την ανέγερση διδακτηρίου τύπου 1/τάξιου σχολείου, σε έναν κοινόχρηστο χώρο.
Με την πάροδο των εργασιών, το Κράτος ήρθε αρωγός δια της Υπηρεσίας Εποικισμού, παρέχοντας ξυλεία και κεραμίδια.
Μέσα στην ίδια χρονιά αποπερατώθηκε το διδακτήριο το οποίο διέθετε μια αίθουσα διδασκαλίας, προθάλαμο και γραφείο το οποίο χρησίμευε και ως κατοικία του δασκάλου.
Το γραφείο-οικία του δασκάλου από το έτος 1938 χρησιμοποιήθηκε ως δεύτερη αίθουσα διδασκαλίας, καθώς και ο προθάλαμος, αναλόγως του αριθμού των μαθητών που είχε το σχολείο.
Κατά το σχολικό έτος 1954-1955 θεμελιώθηκε νέο διδακτήριο το οποίο αποπερατώθηκε το 1960. Το νέο διδακτήριο είναι μονώροφο τύπου 4/τάξιου σχολείου και διαθέτει όλους τους απαιτούμενος χώρους για την απρόσκοπτη λειτουργία του σχολείου.
Για την ανέγερση του διδακτηρίου διατέθηκαν από την Κοινότητα Καλαμώνα 57.000 δρχ., από εισφορές των κατοίκων, 25.000 δρχ., και από το Κράτος 395.000 δρχ.
Στον αύλιο χώρο του διδακτηρίου, το 2001, κατασκευάστηκε γήπεδο ποδοσφαίρου από το Δήμο Καλαμπακίου, στρωμένο με τσιμεντοκονίαμα.
Το μαθητικό δυναμικό του σχολείου είχε ως εξής:
1950, 146 μαθητές,1960, 162 μαθητές, 1970, 134 μαθητές, 1980, 100 μαθητές, 1990, 62 μαθητές και το 2001, 34 μαθητές.
Σήμερα, το Δημοτικό Σχολείο Καλαμώνα δεν λειτουργεί. Οι μαθητές φοιτούν σε Δημοτικό Σχολείου του Καλαμπακίου. Στο κτήριο του Δημοτικού Σχολείου στεγάζεται πλέον το Νηπιαγωγείο του Καλαμώνα.
Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Καλαμώνα «Οι Τραντέλληνες».
Στο κτήριο του πρώτου διδακτηρίου στεγάζεται πλέον ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Καλαμώνα «Οι Τραντέλληνες». Ο Σύλλογος λειτουργεί από το 1982 και η συνδρομή του στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος είναι σημαντική.
Με διήμερες πανηγυρικές εκδηλώσεις στις 11 και 12 Ιουνίου τιμάται η γιορτή του Αγίου Πνεύματος στο Δ.Δ. του Καλαμώνα. Την παραμονή της εορτής τελείται Μέγας εσπερινός στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και ακολουθεί περιφορά της εικόνας. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με λαογραφική έκθεση και παραδοσιακούς χορούς από τους Πολιτιστικούς Συλλόγους του Δήμου Καλαμπακίου και της ευρύτερης περιοχής. Ακολουθεί Ποντιακό γλέντι με την συμμετοχή του κόσμου. Ανήμερα της εορτής το πρωί τελείται Θεία Λειτουργία στο Ιερό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Το έθιμο έχει της ρίζες του στον Πόντο. Το κεσκέκ είναι ένα παραδοσιακό Ποντιακό φαγητό το οποίο μοιράζεται στους παρευρισκομένους στον Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας της εορτής του Αγίου Πνεύματος. Παρασκευάζεται με χωριάτικη κότα χωρίς κόκαλα, αποφλοιωμένο σιτάρι και αγνό βούτυρο.
Μια επίσης σημαντική δράση του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμώνα είναι οι αυγομαχίες, οι οποίες διεξάγονται κάθε χρόνο τη δεύτερη μέρα του Πάσχα προσελκύοντας πλήθος κόσμου στην πλατεία του χωριού, όπου λαμβάνει χώρο το έθιμο. Ο Σύλλογος με τα χορευτικά του τμήματα συμμετέχει σε πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων ανά το νομό Δράμας αλλά και εκτός αυτού.
Πλούσιο επέδαφος
Οι φυσικοί πόροι του Δήμου περιλαμβάνουν κοιτάσματα λιγνιτών και τύρφης καθώς και το υδάτινο δυναμικό της περιοχής. Στο νότιο και δυτικό τμήμα του Δήμου και κυρίως στα δημοτικά διαμερίσματα Νεροφράκτη και Αγίας Παρασκευής καθώς και στο δημοτικό διαμέρισμα Καλαμώνα, βρίσκεται το δεύτερο σε μέγεθος λιγνιτικό κοίτασμα της Ελλάδας.
Κατά το παρελθόν υπήρξε ενδιαφέρον της Δ.Ε.Η. να αξιοποιήσει τα κοιτάσματα αυτά δημιουργώντας μία μονάδα εξόρυξης της τύρφης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, απορροφώντας εργατικό δυναμικό από τους ανέργους της περιοχής αλλά η προσπάθεια αυτή δεν καρποφόρησε μετά από δυναμικές αντιδράσεις και συλλογή υπογραφών από κατοίκους της περιοχής προτάσσοντας την αιτιολογία ότι η δημιουργία της εργοστασιακής μονάδας αυτής θα μόλυνε κατά πολύ το περιβάλλον και την ατμόσφαιρα και έτσι το θέμα μετατέθηκε για το απώτερο μέλλον.
Ο υδροφόρος ορίζοντας χάρις στις καλές βροχοπτώσεις, αλλά και στις χιονοπτώσεις πού επικρατούν βρίσκεται σε αρκετά καλό επίπεδο, βοηθώντας έτσι τους αγρότες και τους παραγωγούς στις καλλιέργειες τους. Επίσης ο Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων (Τ.Ο.Ε.Β.) Βοϊράνης συνδράμει σημαντικά με τις υπηρεσίες πού παρέχει. Διάνοιξη αγροτικών δρόμων χαλικοστρώσεις όπου απαιτείται, καθαρισμός καναλιών, δημιουργία φρεατίων κ.λ.π..
Η ποδοσφαιρική ομάδα ΑΡΗΣ ΚΑΛΑΜΩΝΑ
Ο Άρης Καλαμώνα ιδρύθηκε το 1970 και το 1980 κατέκτησε το κύπελλο Δράμας.
Το 1985 υποβιβάστηκε στη Γ’ κατηγορία, όπου και αγωνίστηκε για μία χρονιά.
Το 1990 ο Άρης πήρε την άνοδο για το Β’ τοπικό. Εκεί παρέμεινε για πέντε σεζόν. Το 1994, υποβιβάστηκε και πάλι στην τελευταία κατηγορία.
Ο Άρης Καλαμώνα προβιβάστηκε στη Β΄ κατηγορία και υποβιβάστηκε στη Γ’ κατηγορία αρκετές φορές.
Το 2020 ο Άρης καλαμώνα τερμάτισε στη 3η θέση του πρώτου ομίλου και αγωνίζεται στη Β΄ κατηγορία.